قرص اکس یا اکستازی چیست | عوارض و پیامدهای قرص اکس
قرص اکس یا اکستازی چیست؟ عوارض و پیامدهای قرص اکس
قرص اکس یا اکستازی با نام علمی متیل دی اکسی مت آمفتامین (MDMA) اولین بار با هدف کنترل و مهار اشتها در افراد چاق به وسیله یک شرکت آلمانی تولید شد اما این قرص عوارض بسیاری داشت و به همین دلیل از رده خارج شد.
امروزه از قرص اکستازی برای ایجاد سرخوشی و افزایش انرژی استفاده می کنند و در میان جوانان طرفداران زیادی دارد. و به خاطر ساختار شیمیایی و ترکیبات آن باعث بروز توهم و پیامدهای دیگری در میان مصرف کنندگان می شود.
قرص اکس خاصیت اعتیادآوری بسیاری دارد و همین مسئله باعث می شود بعد از چندین بار مصرف تحمل فرد کاهش یابد و مجبور شود دوز بیشتری را مصرف کند زیرا با مصرف دوز قبلی نمی تواند همان اثرات خوشایند سابق را تجربه کند و این مسئله سلامت جسمی و روانی فرد را تهدید می کند و خطر مرگ او را افزایش می دهد.
با توجه به اهمیت این موضوع به بررسی آن در این مقاله می پردازیم و علائم مصرف و عوارض جانبی آن را بیان می کنیم.
قرص اکس یا اکستازی
قرص اکس یا اکستازی در دسته مواد توهم زا قرار دارد و یک نوع مواد اعتیاد آور می باشد، اکس به صورت قرص، کپسول و پودر در دسترس افراد قرار می گیرد و به صورت خوراکی، استنشاقی و تدخینی مصرف می شود، این ماده بر روی سه ماده شیمیایی مغز که شامل سروتونین، دوپامین و نوراپی نفرین است اثر می گذارد و هیجانات و اعمال فرد را تحت تاثیر قرار می دهد.
بعد از ۳۰ تا ۴۵ دقیقه بعد از مصرف اثرات قرص اکس مشخص می شود و حداکثر تا ۶ ساعت باقی می ماند، خطرناک مصرف این دارو با اثرات خوشایندی همراه است اما همه مصرف کنده تجربه خوشایندی ندارند و عوارض قرص اکس در افراد مختلف متفاوت می باشد.
به خصوص اگر با مواد دیگری مانند الکل یا مواد مختلف استفاده شود، هم چنین این ماده با اصطلاحاتی مانند ریو، اکس پارتی و کنسرت راک شناخته می شود.
اشکال مختلف قرص اکس
بر اساس مطالبی که بیان شده است قرص اکس به دو صورت قرص یا پودر در میان مصرف کنندگان عرضه می شود، شکل پودری این ماده معمولا به نام MDMA شناخته می شود و توجه داشته باشید این نام صرفا اسم تجاری پودر اکس است و از نظر تاثیر و عملکرد بر روی بدن، تفاوتی با آن ندارد.
پودر MDMA سفید و خاکستری رنگ می باشد در حالی که قرص ها و کپسول های اکس اشکال و طراحی های گوناگونی دارد، متاسفانه در بسیاری از موارد تولیدکنندگان مواد قرص اکس را در شکل ها و رنگ های جذابی عرضه می کنند که باعث جذب شدت بیش تر در میان جوانان می شود، علاوه بر قرص اکس، ماده مخدر گل هم در میان جوانان طرفداران بسیاری دارند.
انواع روش های مصرف قرص اکس
اشکال مختلف اکستازی به روش های مختلفی استفاده می شود و به طور معمول قرص اکس به دو صورت جویدن یا بلعیدن مورد استفاده قرار می گیرد اما شکل پودری آن در رول هایی شبیه به سیگار و یا ماده مخدر گل دود شده یا از طریق بینی مورد استفاده قرار می گیرد.
در برخی از موارد از روش جذب پوستی استفاده می کنند و این حالت به صورت گذاشتن پودر اکس بر روی لثه در میان مصرف کنندگان دیده می شود، توجه داشته باشید که میزان تاثیرگذاری این ماده متناسب با روشی که فرد آن را استعمال می کند متفاوت می باشد، به طور نمونه استنشاق به وسیله بینی تاثیرات شدید و سریعی به بار می آورد و منجر به مشکلات جدی تری می شود.
عوارض مصرف قرص اکس یا اکستازی
عوارض قرص اکس به صورت کوتاه مدت و بلندمدت نشان داده می شود ، عوارض کوتاه مدت مصرف این ماده شامل موارد زیر می شود:
عوارض کوتاه مدت مصرف اکس
- حالت تهوع
- سفتی عضلات
- افزایش دمای بدن
- تاری دید
- تعریق زیاد
یکی از خطرناک ترین عوارض قرص اکستازی، افزایش شدید دمای بدن می باشد که باعث از دست دادن آب بسیار زیاد از بدن می شود، زمانی که سلول های بدن دچار کمبود آب می شوند منجر به کاهش هوشیاری، کما و مرگ خواهد شد و هم چنین مشکلات دیگری به خاطر افزایش دمای بدن به وجود می آید که شامل اختلال کبد، کلیه ها و مشکلات قلبی – عروقی اشاره کرد.
در بعضی از افراد روزی که این ماده را مصرف می کنند برای آن ها تبدیل به یک روز سخت می شود به طوری که نزدیک به ۸۰درصد مصرف کنندگان افسردگی و خستگی مفرطی را تجربه می کنند، عوارض کوتاه مدت بسیار ناراحت کننده و مشکل زا می باشد اما خطرات واقعی نادیده گرفتن اثرات بلند مدت این ماده توهم زا می باشد.
عوارض بلندمدت مصرف اکس
زمانی که اکستازی مدت زیادی مصرف شود اثرات زیان باری برای مصرف کننده خواهد شد، از جمله عوارض بلند مدت اکستازی یا قرص اکس می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آسیب های عصبی و نقایص شناختی نظیر بروز مشکلاتی در سیستم تفکر و حافظه
- اثرات مخربی بر تولید سروتونین در مغز می گذارد که باعث کاهش سروتونین می شود و فرد ممکن است به مشکلاتی مانند افسردگی، مشکلات خواب، اضطراب، کاهش اشتها و کاهش میل جنسی مبتلا شود.
- یکی دیگر از بحران های بالقوه مصرف اکستازی می توان به سندروم سروتونین اشاره کرد، علت بروز سندروم سروتونین این است که مغز با مقدار زیادی از سروتونین پر می شود، این سندروم علایم و نشانه های زیادی دارد که می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش ضربان قلب
- دچار شدن به انواع توهم ها
- تعریق
- از دست دادن جهت یابی
- تحریک پذیری
- اسهال
- استفراغ
- تشنج
- حالت تهوع
حالات ناشی از مصرف قرص اکس
قرص اکس گیرنده های خاصی در مغز که شامل گیرنده های سروتونینی و دوپامینی می شود را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث می شود فرد تجربه های روانی خاصی را تجربه کنند که از جمله مهم ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- احساس سرخوشی مفرط و شادی بیش از حد
- تمایل بیشتر برای معاشرت با دیگران، به طوری که افرادی که تحت تاثیر اکس قرار دارند اغلب راحت تر سراغ غریبه ها می روند و با آن ها معاشرت برقرار می کنند و آن ها می توانند به راحتی به دیگران ابراز عشق و علاقه کنند.
- افزایش سطح هوشیاری و گوش به زنگی
- افزایش انرژی و داشتن فعالیت حرکتی بیش تر
علاوه بر مواردی که گفته شده افراد بعد از مصرف ماده اکس احساس هم نوایی بیش تری با محیط می کنند و بیشتر تحت تاثیر موسیقی های هیجان انگیز قرار می گیرند، و از این قرص بیش تر در مهمانی های شبانه مورد استفاده قرار می گیرند، زیرا انرژی زا و شادی آور است.
اوردوز با قرص اکس
قرص اکس خاصیت اعتیاد آوری شدید دارد و بعد از چندین بار مصرف، فرد دچار تحمل نسبت به آن می شود به این معنی که دوز قبلی نمی تواند همان اثرات خوشایند سابق را در فرد ایجاد کند و برای این که فرد بتواند به حد اثرات خوشایند سابق برسد باید دائما دوز را افزایش دهد.
این مسئله خطراتی مانند اوردوز (over does) را به همراه خواهد داشت که اوردوز به صورت افزایش دمای بدن، خشونت، فشار خون بالا، حملات وحشت زدگی، تشنج و از دست دادن هوشیاری نشان داده می شود.
پیامدهای مصرف قرص اکس یا اکستازی
زمانی که فرد اکستازی مصرف می کند فعالیت بخش بازدارنده مغز کاهش می یابد و باعث می شود که اعتماد به نفس فرد کاهش یافته و شجاعت او افزایش یابد و هنجارها و ممنوعیت های اخلاقی کمرنگ شده و فرد رفتارهای پرخطر انجام می دهد و میزان انجام رفتارهای پرخطر افزایش می یابد و هم چنین شعور، قوه استدلال، آگاهی و آستانه تحریک پذیری فرد تحت تاثیر قرار می گیرد، و به خاطر این تغییرات رفتارهایی مانند رفتارهای زیر در فرد مشاهده می شود.
- پرحرف شدن
- لرزش اندام ها
- شدید شدن احساسات و عواطف
- فعالیت فیزیکی زیاد بدون احساس تشنگی
- بی اشتهایی
- بی ثباتی خلق و علائم افسردگی
- افزایش میل جنسی
تحقیقات انستیتو ملی سلامت
بر اساس تحقیقات انستیتو ملی سلامت که بر روی افراد مصرف کننده انجام شده است، نتایج نشان می دهد که این قرص باعث تخریب مناطق مختلفی از مغز می شود و اختلالاتی مانند از دست دادن حافظه، زوال عقل و سایر بیماری های روانی را در فرد ایجاد می کند.
زمانی که مناطق مختلف مغز دچار آسیب شود یادگیری، خواب و تنظیم هیجانات فرد با مشکلات شدیدی رو به رو می شود و اثرات سوء مصرف قرص اکس یا اکستازی به اندازه ای خطرناک است که ممکن است به فرد جنون و توهمات شدید دست یابد که باعث آسیب به خود و یا دیگران شود و هنگامی که رفتارهای پر خطر جنسی افزایش یابد احتمال ابتلا به بیماری هایی مانند ایدز، سیفلیس و سوزاک افزایش پیدا می کند.
علت گرایش افراد به مصرف قرص اکس
با توجه به پیامدهای خطرات و عوارضی که قرص اکس دارد این سوال مطرح می شود که چرا بسیاری از افراد تمایل دارند با وجود آگاهی از عوارض آن باز هم اکستازی را تجربه کنند؟ در جواب به این سوال می توان پاسخ های مختلفی را ارائه نمود.
بر اساس نظر روانشناسان ناتوانی افراد در تجربه هیجانات مثبت از راه سالم می تواند افراد را در برابر مواد شادی آور نظیر اکس آسیب پذیر کند، هم چنین افرادی که تجربیات سالمی ندارند و به افسردگی مبتلا شده اند در طول روز نمی توانند هیجانات مثبت نظیر شادی و لذت را تجربه کنند و برای فرار از حالات درونی ناخوشایند خود به موادی مانند اکس روی می آورند.
هم چنین قرص اکس بیش تر در مهمانی ها مورد استفاده قرار می گیرد و افراد نمی توانند در برابر فشار همسالان و دوستان مصرف کننده خود مقاومت کنند و یا توانایی “نه گفتن” را ندارند و همین مسئله تا حد زیادی در اعتیاد به این ماده نقش دارد.
هم چنین عواملی مانند هیجان خواهی بالا، ریسک پذیری زیاد و تمایل برای تجربه لذت های جدید در زندگی همگی ویژگی های شخصیتی خاصی دارد که می تواند گرایش به اکس را تحت تاثیر قرار دهند.
درمان اعتیاد به مصرف قرص اکس
زمانی تصمیم جدی به ترک اعتیاد می گیرد ابتدا باید موثرترین روش هایی که برای درمان اعتیاد مناسب است را در نظر بگیرید توجه داشته باشید که درمان اعتیاد به اکس از اهمیت بسیاری برخوردار است.
زیرا قرص اکس حالت های توهم زایی در فرد ایجاد می کند و بیش تر از آن که وابستگی جسمانی در فرد ایجاد کند باعث وابستگی روانی می شود و فرد در ترک این ماده با مشکلات روحی و روانی ناخوشایندی مانند افسردگی و اضطراب رو به رو می شود.
در این شرایط درمانگر در ابتدای جلسات درمان ارزیابی بالینی جامعی را نشان می دهد تا بتواند آسیب های روانی ناشی از مصرف این قرص را به درستی تشخیص دهد و برای آن ها برنامه ریزی مناسبی داشته باشد و در طول جلسات روان درمانی، درمانگر سعی می کند فعالیت های زیر را انجام دهد تا فرد ترک موفقیت آمیزی داشته باشد:
- بررسی ریشه های اعتیاد فرد
- شناسایی عوامل تحریک کننده برای مصرف
- آموزش مهارت های جرات ورزی برای نحوه برخورد با دوستان مصرف کننده
- آموزش مهارت های مقابله با وسوسه
- برگزاری جلسات پیشگیری از بازگشت
