سوگیری اکتشافیِ در دسترس بودن، یک سوگیری شناختی است که در آن شما بر اساس یک مثال، اطلاعات یا تجربه اخیر که به راحتی در دسترس شماست، تصمیم می‌گیرید، حتی اگر بهترین مثال برای آگاهی‌بخشی به تصمیم شما نباشد (منبع).

چرا چیزهایی که راحت تر به ذهن می آیند، واقعی تر به نظر می رسند؟

سوگیری در دسترس بودن، که با نام «سوگیری اکتشافی در دسترس بودن» نیز شناخته می‌شود، یک سوگیری شناختی است که در آن افراد هنگام قضاوت یا تصمیم‌گیری به اطلاعاتی تکیه می‌کنند که به راحتی یا به وضوح به ذهنشان می‌رسد.

از آنجا که این اطلاعات به راحتی در دسترس، رایج‌تر، مکررتر یا نماینده‌تر از آنچه در واقع هستند فرض می‌شوند، افراد اغلب احتمال یا اهمیت رویدادهایی را که به خاطر سپردن آنها آسان‌تر است، بیش از حد ارزیابی می‌کنند. این سوگیری به عنوان یک میانبر ذهنی عمل می‌کند که به تصمیم‌گیری سریع کمک می‌کند، اما می‌تواند منجر به نتیجه‌گیری‌های ناقص یا تحریف‌شده شود، زیرا خاطرات اخیر، واضح یا احساسی را بر داده‌های جامع‌تر یا دقیق‌تر ترجیح می‌دهد.

چیزهایی که راحت‌تر به ذهن می‌آیند، به دلیل سوگیری شناختی که به عنوان «سوگیری اکتشافی در دسترس بودن» یا «سوگیری در دسترس بودن» شناخته می‌شود، واقعی‌تر به نظر می‌رسند. این یک میانبر ذهنی است که در آن افراد احتمال یا اهمیت یک رویداد را بر اساس میزان سهولت یادآوری نمونه‌هایی از آن تخمین می‌زنند. وقتی یک مثال یا رویداد در حافظه در دسترس‌تر یا به راحتی قابل بازیابی باشد، رایج‌تر، محتمل‌تر یا واقعی‌تر درک می‌شود.

روش اکتشافیِ در دسترس بودن به این دلیل عمل می‌کند که مغز از میانبرهای ذهنی برای تصمیم‌گیری سریع استفاده می‌کند و اغلب سهولت یادآوری را جایگزین احتمال واقعی می‌کند. این می‌تواند منجر به بیش‌برآورد کردن اهمیت یا واقعیت رویدادهایی شود که به راحتی به خاطر سپرده می‌شوند، مانند اخبار دراماتیک یا تجربیات شخصی، در حالی که اطلاعات کمتر به یاد ماندنی اما بالقوه دقیق‌تر را دست کم می‌گیرد.

سهولت یادآوری منجر به تخمین بیش از حد فراوانی یا تأثیر آن رویداد می‌شود زیرا ذهن، وضوح یا تازگی را با واقعیت یا اهمیت برابر می‌داند. این سوگیری بر نحوه قضاوت افراد در مورد ریسک، فراوانی و حتی حقیقت رویدادها تأثیر می‌گذارد و اغلب ادراکات را از واقعیت‌های عینی منحرف می‌کند(منبع)(منبع)(منبع).

در اصل، هر چه چیزی راحت‌تر به ذهن خطور کند، «واقعی‌تر» یا محتمل‌تر به نظر می‌رسد، زیرا مغز از این قابلیت دسترسی به عنوان نماینده‌ای برای واقعیت یا فراوانی استفاده می‌کند. این اکتشاف به تصمیم‌گیری سریع کمک می‌کند، اما می‌تواند باعث تحریف در ادراک و قضاوت نیز شود.

تصمیم گیری احساسی

مثال های رسانه ای از سوگیری دسترس پذیری

نمونه‌های رسانه‌ای از سوگیری در دسترس بودن (دسترسی‌پذیری) عبارتند از:

• پوشش خبری رویدادهای دراماتیک مانند سقوط هواپیما می‌تواند باعث شود مردم خطر پرواز را بیش از حد ارزیابی کنند، علیرغم اینکه آمار نشان می‌دهد پرواز از بسیاری از اشکال دیگر حمل و نقل امن‌تر است. وضوح و گزارش مکرر، این رویدادها را در حافظه “در دسترس‌تر” می‌کند و به ترس غیرمنطقی دامن می‌زند.
• گزارش‌های رسانه‌ای که بر حملات کوسه تمرکز دارند، اغلب مردم را به این باور می‌رساند که این حملات رایج و خطرناک هستند و این واقعیت را که حملات کوسه بسیار نادر هستند، تحت الشعاع قرار می‌دهند. همین اصل در مورد تروریسم، جرایم خشونت‌آمیز و سایر رویدادهای نادر اما دراماتیک که به شدت توسط رسانه‌های خبری پوشش داده می‌شوند، صدق می‌کند.
• روزنامه‌نگاران تمایل دارند علل یا توضیحاتی را که بیشتر به روز هستند یا فوراً در دسترس هستند، برجسته کنند، مانند سرزنش بحران‌های فعلی (مثلاً بحران انرژی منتسب به جنگ اوکراین) بدون اینکه همیشه سایر عوامل مهم اما کمتر واضح را پوشش دهند. این سوگیری می‌تواند درک عمومی از علل و راه‌حل‌ها را شکل دهد.
• رسانه‌های اجتماعی می‌توانند با قرار دادن مکرر کاربران در معرض روایت‌ها، حالات چهره، ویدیوها یا اخبار خاص، سوگیری در دسترس بودن را تقویت کنند و باعث تخمین بیش از حد فراوانی یا اهمیت آن رویدادها یا نظرات شوند.

به طور خلاصه، پوشش رسانه‌ای اغلب با واضح‌تر و قابل بازیابی‌تر کردن مثال‌ها یا توضیحات خاص، سوگیری در دسترس بودن را تشدید می‌کند، که بر درک عمومی از خطر، علل یا واقعیت فراتر از داده‌های عینی تأثیر می‌گذارد(منبع)(منبع)(منبع)(منبع).

مقایسه اجتماعی؛ قاتل آرامش ذهن | چطور از این عادت رها شویم؟

چطور تصمیم های منطقی تری بگیریم؟

برای تصمیم‌گیری‌های منطقی‌تر ضمن در نظر گرفتن و به حداقل رساندن سوگیری دسترسی (در دسترس بودن)، راهکارهای زیر مؤثر هستند:

• به جای قضاوت‌های آنی، برای تفکر دقیق وقت بگذارید. تحلیل آگاهانه، استفاده از اطلاعات جامع فراتر از آنچه در ابتدا به ذهن خطور می‌کند را تشویق می‌کند.
• به طور فعال به دنبال دیدگاه‌ها و منابع اطلاعاتی متنوع برای گسترش درک باشید و از تکیه بر مثال‌های به راحتی قابل یادآوری خودداری کنید. این شامل بررسی داده‌ها، آمار و حقایق کمتر واضح اما مرتبط است.
• با بازی کردن نقش وکیل مدافع شیطان یا در نظر گرفتن دیدگاه مخالف، فرضیات را به چالش بکشید. این می‌تواند سوگیری‌های پنهان و توضیحات جایگزین را که با یادآوری سریع از دست رفته‌اند، آشکار کند.
• به جای تکیه صرف بر حافظه‌ای که رویدادهای اخیر یا واضح را ترجیح می‌دهد، سوابق یا یادداشت‌هایی را برای ردیابی اطلاعات در طول زمان نگه دارید. این به ارزیابی متعادل، به ویژه برای تصمیمات بلندمدت، کمک می‌کند.
• پس از تصمیم‌گیری، با استفاده از یادداشت‌برداری یا بحث، در مورد تصمیمات تأمل کنید تا مشخص شود که آیا سوگیری در دسترس بودن بر فرآیند تأثیر گذاشته است یا خیر و قضاوت‌های آینده را بهبود بخشید.
• از چارچوب‌های تصمیم‌گیری ساختاریافته و داده‌های کمی برای تکیه بر شواهد به جای شهود استفاده کنید.
• در تصمیمات گروهی یا محل کار، تنوع دیدگاه‌ها و روش‌های ورودی ناشناس (مانند رأی‌گیری مخفی) را تقویت کنید تا تسلط سوگیری را کاهش دهید(منبع)(منبع)(منبع).

با ترکیب آگاهی از سوگیری در دسترس بودن با شیوه‌های سیستماتیک، تأملی و مبتنی بر شواهد، تصمیم‌گیری می‌تواند منطقی‌تر و کمتر مستعد خطاهای ناشی از تکیه بر آنچه به ذهن ساده‌تر می‌رسد، باشد(منبع)(منبع)(منبع)(منبع).

منبع : سوگیری دسترس‌پذیری چیست و چرا باعث خطا می‌شود؟

سوگیری خوش‌بینی، که خوش‌بینی غیرواقعی یا خوش‌بینی مقایسه‌ای نیز نامیده می‌شود، یک سوگیری شناختی است که در آن افراد معتقدند احتمال کمتری نسبت به دیگران در تجربه رویدادهای منفی دارند.

این سوگیری باعث می‌شود افراد احتمال نتایج مثبت برای خود را بیش از حد تخمین بزنند در حالی که خطرات یا رویدادهای منفی مانند بیماری، تصادفات یا ضررهای مالی را دست کم می‌گیرند. این یک پدیده گسترده است که فراتر از جمعیت‌شناسی است و در حدود ۸۰٪ از افراد مشاهده می‌شود، به جز موارد بسیار کمتر در افراد مبتلا به افسردگی.

چرا فکر می کنیم اتفاقات بد برای ما رخ نمی دهند؟

مردم به دلیل سوگیری شناختی به نام سوگیری خوش‌بینی، تمایل دارند فکر کنند که اتفاقات بد برایشان رخ نخواهد داد. این سوگیری باعث می‌شود افراد باور کنند که احتمال کمتری نسبت به دیگران در مواجهه با رویدادهای منفی مانند تصادفات، بیماری‌ها یا شکست‌ها دارند. همچنین به آن خوش‌بینی غیرواقعی یا خوش‌بینی مقایسه‌ای گفته می‌شود.

دلایل مختلفی توضیح می‌دهد که چرا سوگیری خوش‌بینی رخ می‌دهد:

• وضعیت نهایی مطلوب: افراد می‌خواهند احساسات مثبت و امید خود را حفظ کنند، بنابراین به طور ناخودآگاه نتایج مطلوب را بیش از حد ارزیابی می‌کنند و خطرات را کم‌اهمیت جلوه می‌دهند تا رفاه و عزت نفس خود را حفظ کنند.
• مکانیسم‌های شناختی: مغز اطلاعات مربوط به خود را متفاوت از دیگران پردازش می‌کند و اغلب بیشتر بر عوامل مثبت و قابل کنترل شخصی تمرکز می‌کند.
• عدم تقارن اطلاعات: افراد معمولاً دانش دقیق‌تری از نقاط قوت، اقدامات احتیاطی و موفقیت‌های گذشته خود در مقایسه با دیگران دارند و این امر باعث می‌شود که ریسک شخصی خود را نسبت به دیگران کمتر از حد واقعی ارزیابی کنند.
• خلق و خوی کلی: خلق و خوی مثبت می‌تواند تمایل به سوگیری خوش‌بینی را افزایش دهد، در حالی که خلق و خوی منفی یا شرایطی مانند افسردگی آن را کاهش می‌دهد.

شانس در زندگی، ۴ قانون کلیدی برای خوش شانسی در زندگی

این سوگیری می‌تواند با ایجاد انگیزه برای پشتکار و کاهش اضطراب، سازگارانه باشد، اما همچنین می‌تواند منجر به رفتارهای پرخطر و نادیده گرفتن اقدامات احتیاطی لازم شود، زیرا افراد آسیب‌پذیری خود را در برابر پیامدهای بد دست کم می‌گیرند(منبع)(منبع).

نمونه های خوش بینی غیرواقعی

در اینجا چند نمونه واقعی از خوش‌بینی غیرواقعی (سوگیری خوش‌بینی) آورده شده است:

• خطرات سلامتی: افراد سیگاری ممکن است باور داشته باشند که با وجود شواهد علمی که نشان دهنده خطر بالای ابتلا به سرطان ریه یا سایر بیماری‌های مرتبط با سیگار کشیدن است، کمتر از سایر سیگاری‌ها احتمال ابتلا به سرطان ریه یا سایر بیماری‌های مرتبط با سیگار کشیدن را دارند. افراد اغلب احتمال ابتلا به بیماری‌های جدی خود را دست کم می‌گیرند در حالی که چنین خطراتی را در جمعیت عمومی تصدیق می‌کنند.
• تصمیمات مالی: سرمایه‌گذاران اغلب فکر می‌کنند سرمایه‌گذاری‌های بازار سهام آنها از میانگین عملکرد بهتری خواهد داشت و احتمال ضرر آنها کمتر است، که منجر به اعتماد به نفس بیش از حد و رفتارهای پرخطر مانند عدم تنوع بخشیدن به سبد سهام خود می‌شود. در طول بحران مالی سال ۲۰۰۸، بسیاری از صاحبان خانه به طور غیرواقعی فرض کردند که ارزش املاک همیشه افزایش می‌یابد و در نتیجه با سقوط بازار، سلب مالکیت گسترده صورت گرفت.
• ایمنی شخصی: افراد معمولاً معتقدند که کمتر از دیگران احتمال دارد که قربانی جرایم یا تصادفات شوند، مانند کسانی که برای اولین بار از بانجی جامپینگ استفاده می‌کنند و فکر می‌کنند که کمتر از سایر پرش‌کنندگان در معرض خطر آسیب هستند.
• کارآفرینی: کارآفرینان مشتاق اغلب شانس موفقیت استارتاپ خود را بیش از حد تخمین می‌زنند، علیرغم اینکه داده‌ها نشان می‌دهند درصد بالایی از استارتاپ‌ها شکست می‌خورند. به عنوان مثال، مورد ترانوس نشان داد که چگونه خوش‌بینی سرمایه‌گذاران منجر به سرمایه‌گذاری میلیون‌ها نفر در شرکتی با علم ناقص شد که در نهایت به فروپاشی انجامید.
• زندگی روزمره بیش از حد اعتماد به نفس: مردم اغلب معتقدند که در مقایسه با دیگران، رانندگان ایمن‌تر، بهتری هستند یا احتمال کمتری دارد که با رویدادهای منفی مانند تصادفات رانندگی مواجه شوند، علیرغم اینکه درگیر رفتارهای پرخطری مانند رانندگی بی‌ملاحظه می‌شوند(منبع)(منبع).

تست نئو(NEO) پرسشنامه 5 عاملی شخصیت چیست؟

این مثال‌ها نشان می‌دهند که چگونه سوگیری خوش‌بینی می‌تواند احساسات مثبتی ایجاد کند، اما همچنین منجر به تصمیمات ضعیف و دست کم گرفتن خطرات واقعی می‌شود(منبع)(منبع).

مزایا و معایب این سوگیری

مزایای سوگیری خوش‌بینی

• انگیزه و پشتکار: اعتقاد به نتایج مثبت، پشتکار و انعطاف‌پذیری را در مواجهه با چالش‌ها یا موانع تشویق می‌کند و به افراد کمک می‌کند تا به جای تسلیم شدن، به تلاش خود ادامه دهند.
• سلامت روان مثبت: خوش‌بینی با استرس کمتر، کاهش اضطراب، رفاه عمومی بهتر و رضایت بیشتر از زندگی مرتبط است.
• رفتارهای سالم‌تر: افراد خوش‌بین اغلب سبک زندگی سالم‌تری را در پیش می‌گیرند، بیشتر ورزش می‌کنند و از بیماری یا جراحی بهتر بهبود می‌یابند.
• ریسک‌پذیری برای رشد: خوش‌بینی می‌تواند با تشویق افراد به ریسک‌پذیری که می‌تواند منجر به پاداش و موفقیت شود، رفتارهای کارآفرینانه و نوآورانه را تقویت کند.
• امید و توانمندسازی: امید و حس کنترل بر آینده را القا می‌کند که می‌تواند تصمیم‌گیری و هدف‌گذاری را بهبود بخشد.

معایب سوگیری خوش‌بینی

دست کم گرفتن خطرات: افراد ممکن است احتمال وقوع رویدادهای منفی برای خود را دست کم بگیرند، که منجر به اقدامات احتیاطی ناکافی یا رفتارهای پرخطر (مثلاً سیگار کشیدن، رانندگی ناامن) می‌شود.

• برنامه‌ریزی ضعیف: این سوگیری با مغالطه برنامه‌ریزی مرتبط است، جایی که افراد مدت زمان یا سختی وظایف را دست کم می‌گیرند و در نتیجه مهلت‌های از دست رفته و بودجه بیش از حد مصرف می‌شود.
• نادیده گرفتن بازخورد منفی: سوگیری خوش‌بینانه ممکن است باعث بی‌توجهی به هشدارها یا توصیه‌ها شود و آسیب‌پذیری را در برابر شکست یا آسیب افزایش دهد.
• ریسک‌های مالی و اجتماعی: اعتماد بیش از حد به سرمایه‌گذاری‌ها یا سرمایه‌گذاری‌های تجاری می‌تواند منجر به ضررهای مالی شود؛ وعده بیش از حد در زمینه‌های اجتماعی یا حرفه‌ای می‌تواند به اعتبار آسیب برساند.
• جنبه منفی عاطفی: وقتی واقعیت با انتظارات خوش‌بینانه در تضاد باشد، می‌تواند باعث ناامیدی، استرس یا کاهش انگیزه شود.

منبع :سوگیری خوش‌بینی: تعریف، نشانه‌ها و مثال‌های واقعی

اثر بیزاری از ضرر، یک سوگیری شناختی است که در آن تأثیر عاطفی یک ضرر، شدیدتر از شادی حاصل از سود معادل آن احساس می‌شود. از نظر روانشناسی، از دست دادن چیزی حدود دو برابر درد بیشتری نسبت به لذتی که از به دست آوردن همان مقدار به دست می‌آید، ایجاد می‌کند. این پدیده باعث می‌شود افراد در تصمیم‌گیری، ضررها را بیشتر از سودها بسنجند.

چرا از باختن بیشتر می ترسیم تا از بردن لذت ببریم؟

بیزاری از ضرر در اقتصاد رفتاری به پدیده‌ای اشاره دارد که در آن، افراد یک ضرر واقعی یا بالقوه را از نظر روانی یا عاطفی شدیدتر از یک سود معادل درک می‌کنند. برای مثال، درد از دست دادن ۱۰۰ دلار اغلب بسیار بیشتر از شادی حاصل از یافتن همان مبلغ است.

اثرات روانی تجربه یک ضرر یا حتی مواجهه با احتمال ضرر، حتی ممکن است باعث ایجاد رفتار ریسک‌پذیری شود که می‌تواند ضررهای تحقق‌یافته را محتمل‌تر یا شدیدتر کند(منبع).

ما به دلیل یک سوگیری شناختی به نام اثر بیزاری از باخت، بیشتر از اینکه از برد لذت ببریم، از باخت می‌ترسیم. این اثر به این معنی است که درد روانی از دست دادن چیزی (پول، مقام، روابط) تقریباً دو برابر قدرتمندتر از لذت به دست آوردن مقدار معادل آن است. به عبارت دیگر، در پاسخ‌های عاطفی ما، باخت‌ها بیشتر از بردها جلوه می‌کنند.

توضیح تکاملی این است که حساسیت زیاد به باخت‌ها به اجداد ما کمک می‌کرد تا با انگیزه دادن به آنها برای اجتناب از موقعیت‌های خطرناک و محافظت از منابع، زنده بمانند. از نظر روانشناختی و بیولوژیکی، مغز باخت‌های احتمالی را به عنوان تهدیدآمیزتر از بردهای معادل پردازش می‌کند.

از نظر رفتاری، این امر منجر به تصمیمات ریسک‌گریز می‌شود، جایی که افراد اغلب از ضرر اجتناب می‌کنند یا از آن می‌ترسند، حتی اگر به معنای از دست دادن سودهای بالقوه باشد. همچنین توضیح می‌دهد که چرا افراد ممکن است مدت زیادی به سرمایه‌گذاری‌های از دست رفته خود ادامه دهند یا برای جلوگیری از تحقق ضرر، ریسک‌های غیرمنطقی بپذیرند، رفتاری که به عنوان اثر تمایل شناخته می‌شود.

ترس از شکست چیست؟ نقش شکست در زندگی و رسیدن به موفقیت

بیزاری از ضرر، عدم تقارن در تصمیم‌گیری ایجاد می‌کند: افراد ترجیح می‌دهند از ضرر اجتناب کنند تا اینکه سود کسب کنند، و این باعث می‌شود ضرر از نظر روانی تأثیرگذارتر از سود برابر باشد(منبع)(منبع)(منبع)(منبع).

نمونه های این اثر در زندگی روزمره

نمونه‌هایی از تأثیر زیان‌گریزی در زندگی عبارتند از:

• تصمیمات مالی: افراد تمایل دارند از فروش سهام زیان‌ده خودداری کنند تا از ضرر فرار کنند، حتی زمانی که فروش از نظر مالی عاقلانه باشد. این به عنوان اثر تمایل شناخته می‌شود.
• رفتار مصرف‌کننده: محصولاتی که معایب جزئی را در کنار مزایا برجسته می‌کنند، می‌توانند جذاب‌تر به نظر برسند زیرا توجه به نکات منفی کوچک، باعث زیان‌گریزی می‌شود و افراد را در تصمیم‌گیری درگیرتر و متفکرتر می‌کند.
• اجتناب از ریسک: پس از تجربه ضرر، افراد احتیاط بیشتری نشان می‌دهند و تمایل دارند از گزینه‌های پرخطر اجتناب کنند، شبیه به “اثر اجاق گاز داغ” که در آن یک تجربه بد منجر به اجتناب از موقعیت‌های مرتبط صرف نظر از مزایای بالقوه می‌شود.
• انگیزه: افراد اغلب انگیزه بیشتری برای جلوگیری از از دست دادن منابع شخصی (پول، جایگاه، زمان) نسبت به به دست آوردن مقادیر معادل آن دارند، که بر انگیزه‌های محل کار و اهداف شخصی تأثیر می‌گذارد.
• انتخاب‌های روزمره: افراد تصمیمات خود را بر اساس اجتناب از ضرر و زیان به جای دنبال کردن سود، شکل می‌دهند، برای مثال، از تغییر شغل یا سرمایه‌گذاری به دلیل ترس از دست دادن ثبات فعلی، حتی اگر گزینه جدید پاداش‌های بهتری ارائه دهد، خودداری می‌کنند.

این مثال‌ها نشان می‌دهند که چگونه بیزاری از ضرر و زیان با سنگین‌تر دانستن ضررها نسبت به سودهای معادل، بر تصمیمات روزانه تأثیر می‌گذارد و منجر به رفتار محتاطانه، اجتناب از ریسک ادراک‌شده و افزایش حساسیت به نتایج منفی می‌شود(منبع)(منبع).

وقتی که ترس از باخت، مانع بردن می شود

ترس از باخت می‌تواند با ایجاد موانع روانی که افراد را از انجام ریسک‌ها و اقدامات لازم برای موفقیت باز می‌دارد، مانع از پیروزی شود. این ترس اغلب به صورت‌های زیر بروز می‌کند:

• اجتناب از ریسک: ترس از باخت، افراد را در منطقه امن خود نگه می‌دارد و مانع از کاوش فرصت‌های جدید یا فراتر رفتن از مرزهای ضروری برای رشد و موفقیت می‌شود.
• بی‌تصمیمی: تحلیل بیش از حد و حدس و گمان به دلیل ترس از اشتباه کردن می‌تواند منجر به از دست دادن فرصت‌ها و تأخیر در اقدامات شود و مانع پیشرفت به سمت اهداف شود.
• خود تخریبی: ترس از عواقب موفقیت – مانند افزایش انتظارات، مسئولیت‌ها یا تغییرات اجتماعی – می‌تواند منجر به رفتارهای ناخودآگاهی شود که دستاوردها را تضعیف می‌کنند.
• تمرکز بر باخت به جای برد: بیزاری از باخت باعث می‌شود باخت‌ها دردناک‌تر از بردها لذت‌بخش به نظر برسند و پتانسیل شکست، انگیزه تلاش برای موفقیت را تحت الشعاع قرار دهد.
• بی‌اعتمادی به توانایی‌ها: ترس از باخت می‌تواند باورهای منفی نسبت به خود را تقویت کند و اعتماد به نفس را کاهش دهد و در نتیجه منجر به تردید یا اجتناب از چالش‌ها شود.

برای برنده شدن، تشخیص این ترس، پذیرفتن عدم قطعیت به عنوان بخشی از موفقیت، تغییر چارچوب ریسک‌ها به عنوان فرصت‌های یادگیری و تغییر تمرکز از اجتناب از ضرر به دنبال کردن رشد، بسیار مهم است.

در اصل، غلبه بر ترس از ضرر به فرد اجازه می‌دهد تا ریسک‌های حساب‌شده‌ای را بپذیرد، فرصت‌ها را غنیمت بشمارد و به پیروزی‌های بالقوه‌ای دست یابد که در غیر این صورت ترس مانع آنها می‌شد(منبع)(منبع)(منبع).

منبع : بیزاری از ضرر چیست و چگونه تصمیم‌گیری را منحرف می‌کند؟

اثر تماشاگر، یک پدیده روانشناختی اجتماعی است که در آن افراد در حضور افراد دیگر، کمتر احتمال دارد که به قربانی کمک کنند یا در مواقع اضطراری مداخله کنند. حضور دیگران باعث پراکندگی مسئولیت می‌شود، به طوری که هر فرد احساس تعهد شخصی کمتری برای اقدام دارد. عوامل دیگری که این اثر را توضیح می‌دهند عبارتند از: ترس از قضاوت، عدم اطمینان در مورد وضعیت و نگاه کردن به دیگران برای یافتن سرنخ‌هایی در مورد نحوه رفتار.

چرا وقتی جمعیت زیادتر است، کمتر کمک می‌کنیم؟

دلیل اینکه وقتی جمعیت بیشتر است، کمتر کمک می‌کنیم، با اثر تماشاگر توضیح داده می‌شود، یک پدیده روانشناسی اجتماعی که در آن افراد در حضور افراد دیگر، کمتر احتمال دارد به قربانی کمک کنند. این امر به دلیل چندین مکانیسم روانشناختی رخ می‌دهد:

• پخش مسئولیت: وقتی افراد زیادی در اطراف هستند، افراد مسئولیت شخصی کمتری برای اقدام احساس می‌کنند زیرا فرض می‌کنند شخص دیگری کمک خواهد کرد. حس پاسخگویی به طور ضعیفی در بین همه تماشاگران پخش می‌شود و احتمال مداخله هر فرد را کاهش می‌دهد.
• ترس از ارزیابی: افراد ممکن است از قضاوت شدن توسط دیگران در صورت رفتار نادرست یا شرمساری خود بترسند و این منجر به تردید در کمک کردن می‌شود.
• جهل کثرت‌گرا: وقتی دیگران واکنشی نشان نمی‌دهند، افراد از بی‌عملی گروه الگو می‌گیرند و فرض می‌کنند که مداخله لازم نیست، به خصوص اگر وضعیت مبهم باشد.

مورد کلاسیکی که توجه را به پدیده تماشاگر جلب کرد، قتل کیتی جنووسی در سال ۱۹۶۴ در شهر نیویورک بود که طبق گزارش‌ها، بسیاری از همسایگان شاهد حمله بودند اما مداخله نکردند. آزمایش‌های دارلی و لاتانه تأیید کرد که افراد به تنهایی بیشتر احتمال دارد کمک کنند، در حالی که در گروه‌ها رفتار کمک‌رسانی آنها کاهش می‌یابد(منبع)(منبع)(منبع).

درمان فوبیای اجتماعی ، گوشه گیری ، انزوای اجتماعی

به طور خلاصه، جمعیت‌های بزرگتر، کمک‌رسانی را کاهش می‌دهند زیرا افراد احساس مسئولیت کمتری می‌کنند و قبل از تصمیم‌گیری برای اقدام، به واکنش‌های دیگران توجه می‌کنند. این اثر تحت تأثیر عوامل موقعیتی مانند وضوح وضعیت اضطراری، خطر درک شده و روابط با قربانی قرار می‌گیرد(منبع)(منبع)(منبع).

نمونه‌های معروف اثر تماشاگر

• پرونده کیتی جنووسی (۱۹۶۴): شناخته‌شده‌ترین نمونه، جایی که کیتی جنووسی چندین بار در نزدیکی خانه‌اش در شهر نیویورک مورد اصابت چاقو قرار گرفت. طبق گزارش‌ها، علیرغم فریادهای کمک‌خواهی او، حدود ۳۷ همسایه صدای حمله را شنیدند یا دیدند، اما مداخله نکردند یا به موقع با مقامات تماس نگرفتند. این پرونده توجه گسترده‌ای را به پدیده «اثر تماشاگر» و «پخش مسئولیت» جلب کرد.
• آزمایش میلگرام (۱۹۶۱): در حالی که در درجه اول مطالعه‌ای در مورد اطاعت از اقتدار بود، موقعیت‌هایی را نشان داد که در آن‌ها افراد با وجود پریشانی قربانی، به اقدامات مضر خود ادامه می‌دهند و تأثیر نفوذ اجتماعی و پخش مسئولیت را با پیروی شرکت‌کنندگان از دستورات نشان می‌دهد.
• آزمایش «اتاق پر از دود»: شرکت‌کنندگان تنها، ۷۵٪ دود را گزارش کردند؛ اما در حضور دو نفر دیگر، گزارش به ۳۸٪ کاهش یافت و وقتی دو نفرِ همدست بی‌تفاوت بودند، تنها ۱۰٪ گزارش دادند. این یک نمونه آزمایشگاهی روشن از اثر تماشاگر است.
• موارد متعدد روزمره: از جمله موارد اضطراری در مکان‌های عمومی مانند رستوران‌ها، خیابان‌ها، سواحل و باشگاه‌های ورزشی، که در آن‌ها افرادی که پریشانی یا خطر را مشاهده می‌کنند، به دلیل ابهام یا فرض اینکه دیگران عمل خواهند کرد، از کمک به او خودداری می‌کنند و نمونه‌ای از رفتار تماشاگر در زمان واقعی هستند.

منبع : اثر تماشاگر | چرا وقتی دیگران حاضرند کسی کمک نمی‌کند؟

اثر هاله نوعی سوگیری شناختی است که در آن تصور کلی از یک فرد، بر احساس و تفکر دیگران در مورد ویژگی‌های خاص او تأثیر می‌گذارد. برای مثال، «او مهربان است!» بر درک سایر ویژگی‌های خاص تأثیر می‌گذارد («او همچنین باهوش است!»). برداشت‌ها از یک ویژگی واحد می‌تواند به جنبه‌های دیگر نیز سرایت کند(منبع).

چگونه یک ویژگی همه تصویر فرد را تغییر می دهد؟

یک ویژگی می‌تواند به دلیل پدیده روانشناختی به نام اثر هاله، کل تصویر یک فرد را تغییر دهد. این یک سوگیری شناختی است که در آن درک یک ویژگی مثبت یا منفی، افراد را به تعمیم و نسبت دادن سایر ویژگی‌های نامرتبط به آن فرد سوق می‌دهد.

به عنوان مثال، اگر کسی از نظر فیزیکی جذاب باشد، دیگران ممکن است فرض کنند که آن فرد باهوش، دوستانه یا شایسته است، حتی بدون شواهدی برای پشتیبانی از این ویژگی‌های اضافی. این اثر به عنوان یک میانبر ذهنی عمل می‌کند که قضاوت‌های اجتماعی را ساده می‌کند، اما می‌تواند منجر به برداشت‌های کلی مغرضانه یا نادرست شود.

اثر هاله به این دلیل عمل می‌کند که افراد تمایل دارند بر اساس اطلاعات محدود، قضاوت‌های سریعی انجام دهند تا ارزیابی‌های پیچیده اجتماعی را ساده کنند. این سوگیری نه تنها بر ادراکات شخصی، بلکه بر تصمیمات در زمینه‌هایی مانند استخدام، بازاریابی و روابط بین فردی نیز تأثیر می‌گذارد، جایی که یک ویژگی برجسته، کل دیدگاه یک فرد یا برند را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

اثر هاله یک سوگیری شناختی است که در آن تصور مثبت از یک شخص، شرکت، برند یا محصول در یک زمینه، بر نظر یا قضاوت کلی فرد در مورد سایر ویژگی‌های نامرتبط او تأثیر می‌گذارد.

این اصطلاح توسط روانشناس ادوارد تورندایک، با الهام از مفهوم مذهبی هاله دور سر قدیسان که نماد تقدس است، ابداع شد و نشان‌دهنده‌ی گسترش ادراک مثبت به همه ویژگی‌ها است. اثر هاله می‌تواند به صورت ناخودآگاه عمل کند و بر محیط‌های مختلفی مانند ارزیابی‌های محل کار، تصمیمات استخدام، قضاوت‌های قانونی و تعاملات اجتماعی روزمره تأثیر بگذارد. همتای منفی آن، اثر شاخ است که در آن یک ویژگی منفی منجر به یک نظر نامطلوب کلی می‌شود(منبع).

مکانیسم دفاعی پیش بینی | تعریف مکانیسم پیش بینی و ارتباط آن با اضطراب

در اصل، اثر هاله به این معنی است که یک ویژگی تحسین‌شده یا منفور، «هاله»‌ای ایجاد می‌کند که نحوه‌ی دیده شدن سایر ویژگی‌ها را تغییر می‌دهد، که اغلب ارزیابی عینی را تحت الشعاع قرار می‌دهد و منجر به تصویری از فرد می‌شود که ممکن است از واقعیت دور باشد(منبع)(منبع)(منبع)

مثال های اثر هاله ای در محیط کار و زندگی شخصی

• تعمیم مهارت‌ها: وقتی یک همکار در یک زمینه عالی عمل می‌کند، دیگران فرض می‌کنند که او در زمینه‌های نامرتبط نیز عملکرد خوبی دارد. این می‌تواند منجر به نادیده گرفتن همکاران شایسته‌تر در سایر وظایف شود.
• سوگیری جذابیت: کارمندان جذاب از نظر فیزیکی اغلب به طور ناخودآگاه با ویژگی‌های مثبتی مانند هوش و رهبری، صرف نظر از توانایی واقعی، نسبت داده می‌شوند.
• تأکید بر ویژگی‌های مثبت: یک کارمند دوستانه یا دوست‌داشتنی ممکن است صرفاً بر اساس شخصیتش و نه بر اساس عملکرد شغلی‌اش، شایسته‌تر یا سخت‌کوش‌تر قضاوت شود.
• تأثیر جایگاه: فرض می‌شود کارمندانی که پیشینه معتبر یا جایگاه بالایی دارند، ویژگی‌های مثبت دیگری (مانند هوش یا اخلاق کاری قوی) نیز دارند که منجر به پارتی‌بازی و فرصت‌های بیشتر می‌شود.
• استخدام: کاندیداهای توصیه‌شده توسط منابع معتبر ممکن است به‌طور نامتناسبی نسبت به دیگران ترجیح داده شوند و تصمیمات استخدام را منحرف کنند.
• انتصاب‌ها و ارتقاها: به کارمندانی که در یک وظیفه عملکرد خوبی دارند، ممکن است به دلیل اثر هاله، وظایف یا ارتقاهای نامرتبط داده شود، حتی اگر برای آنها مناسب نباشد.
• بررسی عملکرد: یک پروژه یا لحظه عالی می‌تواند رتبه‌بندی یک کارمند را در دسته‌های مختلف ارزیابی افزایش دهد و بازخورد را کمتر دقیق کند.
• مدیریت روزانه: مدیران ممکن است به کارمندان “ستاره” خاصی برای فرصت‌های رشد و بازخورد اعتماد کنند یا آنها را ترجیح دهند، در حالی که کارمندان باثبات‌تر اما ساکت‌تر نادیده گرفته می‌شوند.
• رفتار شاد: نگرش مثبت و شاد یک کارمند ممکن است باعث شود سرپرستان عملکرد او را صرف نظر از نتایج واقعی، مطلوب‌تر ارزیابی کنند.

10 مهارت های ارتباطی در محیط کار که باید بدانید

این مثال‌ها نشان می‌دهند که چگونه اثر هاله در محیط کار می‌تواند باعث ایجاد برداشت‌های تحریف‌شده‌ای شود که بر استخدام، ارزیابی عملکرد، واگذاری وظایف، ارتقاها و پویایی تیم تأثیر می‌گذارد و اغلب بر اساس یک ویژگی یا برداشت مثبت واحد به جای ارزیابی عینی، افراد خاصی را ترجیح می‌دهند(منبع)(منبع)(منبع)(منبع).

منبع : اثر هاله‌ای؛ وقتی ظاهر و جذابیت ذهن ما را فریب می‌دهد