نوجوانان نیز مانند بزرگسالان ممکن است هر روز استرس را تجربه کنند و یا دگیری مهارت های مدیریت استرس می تواند برای آنها مفید باشد. بیشتر نوجوانان زمانی استرس بیشتری احساس می کنند که موقعیت موجود را خطرناک، دشوار، یا دردناک تلقی کنند و توان کافی برای مواجه شدن با آن وضعیت را در خود احساس نمی کنند. در ذیل به برخی از ریشه های استرس نوجوانان اشاره شده است:

• انتظارات موجود در محیط مدرسه و احساس نا امیدی و کلافگی
• احساست و تفکرات منفی در باره ی خود
• تغییر در بدن آنها
• مشکلات در رابطه با دوستان و یا همکلاسی ها در مدرسه
• عدم امنیت در محیط زندگی یا در همسایگی
• جدایی یا طلاق والدین
• بیماری های مزمن یا دیگر مشکلات جدی در خانواده
• مرگ عزیزان
• تغییر مدرسه
• فعالیت بیش از حد یا انتظارات بیش از حد
• مشکل مالی خانواده

برخی از نوجوانان در استرس غرق می شوند. زمانی که این اتفاق می افتد، میزان زیاد استرس که به اندازه ی کافی مدیریت نشده اند می تواند اضطراب، گوشه گیری، خشونت، بیماری های جسمی، یا روی آوردن به راه های ناسالم مقابله با استرس مانند مصرف موادمخدر و الکل را در پی داشته باشند.

ما هنگامی که شرایط را دشوار یا آزار دهنده می بینیم، در ذهن و جسم ما تغییراتی اتفاق می افتد که ما را برای مقابله با خطر آماده می سازد. این پاسخ های “جنگ، جنگ، یا گریز” شامل ضربان بالاتر قلب و ریتم تنفس بالاتر، افزایش خون رسانی به عضلات بازو ها و پاها، سردی دست و پا، احساس ناراحتی و درد معده و احساس وحشت می شوند.

مکانیزم یکسانی که پاسخ به استرس را شروع می کند، می تواند آن را متوقف سازد. پس از آنکه متوجه می شویم که شرایط دیگر خطرناک نیست، بلافاصله تغییرات می توانند در ذهن و بدن ما برای کمک به ما برای بازیافتن آرامش و آسودگی رخ دهند. این “پاسخ ریلکسیشن” شامل کاهش ضربان قلب و ریتم تنفس، و یک احساس کلی آسایش می شود. نوجوانانی که به یک به سطح مطلوبی از مهارت “پاسخ های ریلکسیشن” و دیگر مهارت های مدیریت استرس دست می یابند، کمتر در مقابل استرس دچار درماندگی شده و گزینه ها بیشتری برای مقابله با استرس در اختیار خواهند داشت.

والدین نیز می توانند به روش های زیر به نوجوان کمک کنند:

• همواره نسبت به اثرات احتمالی استرس بر سلامت، رفتار، افکار، یا احساسات نوجوان گوش به زنگ باشند.
• به حرف های نوجوان به دقت گوش کنند تا در صورت حمله ی استرس به سرعت متوجه آن شوند.
• فراگیری و مدل سازی مهارت های مدیریت استرس
• پشتیبانی در فعالیت های ورزشی و دیگر فعالیت های خیرخواهانه اجتماعی

نوجوانان با بکارگیری اصول و رفتارهای زیر می توانند استرس خود را کاهش دهند:

• طبق یک برنامه ی دقیق و مداوم ورزش کرده و برنامه ی غذایی منظمی داشته باشند.
• پرهیز از مصرف زیاد نوشیدنی ها و غذاهای حاوی کافئین که می توانند سبب تشدید احساس اضطراب و بی قراری شوند.
• دوری از مواد مخدر، الکل و دخانیات
• یادگیری تمرینات ریلکسیشن ( تکنیک های تنفس شکمی و ریلکسیشن عضلات)
• رشد مهارت های جرات ورزی. برای مثال، ابراز احساسات با قاطعیت و بدور از موضعی تهاجمی یا منفعل: (“زمانی که غر می زنی من عصبانی می شوم”، “لطفا دیگر غر نزن”).
• با تمرین خود را برای کارها و موقعیت های استرس زا آماده سازند. برای مثال اگر صحبت کردن در جمع شما را مضطرب می سازد، برای تمرین ورفع این مشکل می توانید در یک سخنرانی و یا کنفراس در کلاس های مدرسه شرکت کنید.
• کاستن از گفتگوی درونی منفی با خود: هنگامی که افکار منفی به شما هجوم می آورند، با افکار جایگزین مثبت یا افکار فاقد بار منفی، به مقابله با آنها بپردازید. “زندگی من هرگز بهتر نخواهد شد” را می توان با “اگر الان احساس نا امیدی می کنم، اما احتمالا زندگی من در آینده با تلاش خودم و کمک دیگران بهتر خواهد شد” جایگزین کرد.
• به جای آنکه از خود و دیگران توقع داشته باشید همواره بی عیب و نقص و کامل باشید، سعی کنید یاد بگیرید تا از کارهای موثری که به اندازه ی کافی آنها رابخوبی انجام داده اید احساس رضایت داشته باشید.
• هر ازگاهی از موقعیت های استرس زا فاصله گرفته و آرامش خود را باز یابید. کارهایی مانند گوش دادن به موسیقی، گفت وگو با یک دوست، نقاشی، نوشتن، یا گذراندن وقت خود با یک حیوان خانگی می توانند موجب کاهش استرس شوند.
• تشکیل شبکه ای از دوستان که به شما در مقابله با استرس از طریق فعالیت های سالم کمک می کنند.

با استفاده از این تکنیک ها و روشهای دیگر، نوجوانان می توانند به مدیریت استرس خود بپردازند. اگر نوجوانی در باره ی تجربه ی استرس شدید با شما سخن می گوید و یا علایم آن را نشان می دهد، مشاوره با یک روان پزشک کودک و نوجوان یا یک متخصص در زمینه ی سلامت روانی می تواند به او کمک کند.

منبع: com.مشاوره-آنلاین

شیوه های فرزند پروری هر والد معمولا از تجربیات اجتماعی، نحوه تربیت خود والد در دوره کودکی وتکرار تجربیات ومشاهدات و الگوبرداری از محیط اطراف ناشی می شود.

بر اساس نحوه تربیت کودکان می توان چهار الگوی تربیتی را تشخیص داد.

1- الگوی تربیتی مبتنی بر عدم محبت و قاطعیت.

2- الگوی تربیتی مبتنی بر محبت و عدم قاطعیت.

3- الگوی تربیتی مبتنی بر عدم محبت و عدم قاطعیت.

4- الگوی تربیتی مبتنی بر محبت و قاطعیت.

تحقیقات و بررسی ها حاکی از آن است که در شکل گیری خصوصیات تربیتی کودکان، الگوی تربیتی حاکم بر خانواده سهم به سزایی دارد. محققین عقیده دارند که اکثر کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری در الگوی اول و سوم یعنی خانواده های سرکوب گر و طرد کننده بزرگ می شوند.

فرایند این حانواده ها بدین صورت است که والدین و بچه ها برای کنترل یکدیگر از رفتار های منفی استفاده می کنند و در واقع والدین توانایی لازم برای هدایت فرزندان شان را ندارند. در چنین خانواده ای، والدین هیچ پروایی از فرمان دادن، فریاد زدن، سرزنش کردن و تنبیه نمودن بچه ها ندارند. بچه ها هم به همین ترتیب عمل می کنند تا بتوانند والدین شان را کنترل کنند. معمولا هر دو طرف تسلیم یکدیگر می شوند و این باعث تقویت رفتار در هر دو طرف می گردد.

1- الگوی تربیتی عدم محبت و قاطعیت

اکثر علائم عصبی که روزانه در افراد مشاهده می کنیم، از طریق این الگو به وجود می آید، نگرانی، تنش، اضطراب، افسردگی و در نهایت خودکشی، خصوصیات عاطفی، هیجانی ای هستند که به واسطه این الگوی تربیتی ایجاد می شوند.

کودکانی که بر اساس این الگو تربیت می شوند، معمولا به ترس های غیر منطقی مثل ترس از تنها خوابیدن، تاریکی، صدمه، عدم موفقیت،ترس از حیوانات بی آزار و… مبتلا می شوند واین ترس ها با سرزنش وتحقیر هر چه بیشتر والدین، شدیدتر می گردد. والدینی که مطابق با الگوی شماره یک با فرزندان خود رفتار می کنند، مقررات شدید و سختی را وضع می کنند که موجب می شود در نهایت بین آن ها و فرزندان شان روابط حاکم و پیشخدمتی برقرار گردد. با ادامه این روند جهان در نزد کودک به دو بخش حقارت و برتری تقسیم می شود که در بخش حقارت، کودک و در بخش برتری والدین اش قرار می گیرند.

2- الگوی تربیتی محبت و عدم قاطعیت

در طول بیست سال گذشته والدین همواره به دلیل عدم محبت و سخت گیری زیاد نسبت به فرزندان شان مورد انتقاد قرار گرفته اند. اما اکنون الگوی تربیتی خود را نسبت به گذشته تغییر داده اند. بر اساس الگوی تربیتی محبت و عدم قاطعیت رفتار می کنند. اما این الگو نیز نه تنها بهبودی در وضعیت کودک بوجود نمی آورد، بلکه در عوض مشکلات بسیاری برای جامعه ایجاد می کند. در گذشته کودکان را مسئولیت پذیر و سخت کوش تربیت می کردند. اما آ نها خود سرزنش گر می شدند و از احساس بی ارزشی و گناه کار بودن در رنج بودند. امروزه شاهد کودکان بسیاری هستیم که از زیر بار مسئولیت شانه خالی می کنند. منفعل و پر توقع هستند، احساس می کنند همه دنیا به آن ها بدهکار است. با وجود این، کودکان امروزی کمتر دچار احساس افسردگی یا گناهکاری و شرمندگی می شوند، اما در عوض با مشکلات دیگری دست به گریبانند، مشکلاتی از قبیل بی حوصلگی، نارضایتی از زندگی و درک این مطلب که از استعداد های خود به نحو بهینه استفاده نکرده اند.

آن ها درماندگی و ناتوانی خود را احساس می کنند، اما از اعتماد به نفس لازم برای رفع این نقایص برخوردار نیستند. آن ها مرتبا در خواست ها و تقاضاهای بیش تری از والدین شان دارند و خودشان در جهت رفع خواسته های خود کم تر تلاش می کنند و مسئولیت پذیر نیستند.

این الگوی تربیتی کودکانی ناز پرورده، لوس، ضعیف النفس و وابسته تربیت می کند که تا سنین بزرگسالی هم مانند کودک رفتار می کنند. با این کودکان با مهربانی و ملاحظه بیش از حد رفتار می شود. اجازه هر کاری را دارند و والدین محدودیت های بسیار کمی برایشان قایل می شوند وتقاضاهای کمی از آن ها دارند ومسئولیت انجام کار را در خانه به آن ها واگذار نمی کنند.

3- الگوی تربیتی عدم محبت وعدم قاطعیت

در این الگوی تربیتی اعتقاد بر این است که کودک عمدا بدرفتاری می کند واگر بخواهد می تواند به سادگی در تکالیف و کارهایش موفق شود. این والدین بر اساس رفتارهای اشتباه کودک خود، در مورد شخصیت اش قضاوت کرده و معتقدند کودک شان بدذات، پست و فرومایه است. آن ها معتقدند تعریف وتمجید کودک شان را شرطی و لوس می کند و رفتارهای خوب را تنها زمانی انجام خواهد داد که بخواهد هدیه و پاداش دریافت کند و با خشنود ساختن والدین اش جایزه ای بگیرد. این کودکان اگر بد رفتاری کنند طرد می شوند، اما اگر بد رفتاری نکنند مورد تشویق والدین شان قرار نمی گیرند. همیشه مورد سرزنش و مقایسه قرار می گیرند. چه کار ناشایسته ای انجام دهند و چه انجام ندهند. این کودکان سر در گم، آشفته، پریشان، سرخورده وناکام هستند. زیرا هیچ راهی برای آن ها جهت کسب موفقیت و جلب رضایت والدین وجود ندارد. در نتیجه این کودکان خشمگین و رنجیده خاطر می شوند. در این زمان احساسات خصمانه خود را یا به درون خود برده و یا به نزدیکان خود و به جامعه منتقل می کنند.

4- الگوی تربیتی محبت و قاطعیت

والدینی که بر اساس این الگو که بهترین و مطلوب ترین الگوی تربیتی است رفتار می کنند، درباره رفتارهای منفی کودک خود سخن می گویند، همیشه بر رفتار کودک تاکید دارند و هرگز خود او یا شخصیت اش را مورد خطاب قرار نمی دهند و بر اساس رفتارش در مورد شخصیت اش قضاوت نمی کنند.

کودک را طرد نمی کنند. هرگز به او نمی گویند تو را دوست ندارم. محبت شان به کودک مشروط به رفتار کودک نیست و محبت بی دریغ دارند. تمام توجه خود را به حل مسئله اختصاص می دهند. هرگز سعی نمی کنند کودک را هراسان و پریشان سازند و یا او را مقصر جلوه دهند. این گونه والدین به فرزندان خود می گویند که از رفتار آن ها نا راضی اند و آن ها را توجیه می کنند که تنبیه شان صرفا به منظور اصلاح رفتارشان است و هرگز قصد تخریب شخصیت آنان را ندارند.

این والدین به مسائل و مشکلات کودکان به عنوان جزئی از زندگی طبیعی کودک و به عنوان مشکلی که نیاز به راه حل دارد، توجه می کنند، نه به عنوان رفتاری ناپسند که کودک عمدا برای ناخشنود کردن والدین اش انجام می دهد. در هنگام مشکلات این والدین تلاش نمی کنند تا کودک را سرزنش کرده و مقصر جلوه دهند، بلکه سعی می کنند آگاهی او را بالا برده و به او مهارت های لازم و اندیشه منطقی را آموزش دهند.

آن ها بدون آن که کودک خود را سرخورده و ناکام کرده یا ناعادلانه با او رفتار کنند و بدون جنجال و غوغا، کودک را برای مقابله با مشکلات زندگی آماده می سازند. این والدین عقیده دارند که رفتارهای اشتباه کودکان برای رسیدن به بلوغ فکری و مقابله با مشکلات دوران بزرگسالی ضروری است و در هنگام آموزش فرزندان خود، بدون کوچک ترین خشونت و فشاری به آن ها می آموزند که خود نظم باشند.

این والدین قاطع و جدی هستند و حتی زمانی هم که کودک را تنبیه بدنی می کنند، هرگز خشم خود را در تنبیه کودک وارد نمی کنند و کنترل خود را از دست نمی دهند. به عقیده آنان کودک به دلیل این که بیاموزد تا رفتارهای خود را اصلاح کند، تنبیه می شود، نه به این علت که مستحق تنبیه بوده است. آن ها تنبیه بدنی را به عنوان آخرین راه و زمانی که سایر روش ها موثر نباشد، به کار می گیرند.

منبع: کودک و نوجوان

فیلم و فایل صوتی آموزشی روانشناسی رایگان و مشاوره

برای پخش فایل مرورگر خود را آپدیت کنید یا از اینجا فایل را دانلود نمایید.
مبحثی باموضوع درمان های غیر دارویی

بیماری که دچار درد مزمن است می خواهد هرچه سریعتر از درد خلاصی یابد. گفتن آن راحت است اما در عمل بسیار سخت است. کنترل درد امری پیچیده است و راه حلی ساده و قطعی برای آن وجود ندارد. حتی راه های درمانی مانند عمل جراحی ممکن است نتوانند موجب بهبود بیمار شوند، و چه بسا موجب بدتر شدن وضعیت بیمار، و یا حتی تشدید درد او شوند (به عنوان مثال دردهای قسمت پایین کمر). درمان های دارویی غیر مخدر نیز ممکن است فاقد اثر گذاری مطلوب و رضایت بخش برای تسکین درد باشند. درد مزمن موجب درد هیجانی می شود که خود به گونه ای آزار دهنده می تواند موجب تشدید حساسیت بیمار نسبت به درد جسمی شود. درد مزمن می تواند بیمار را از جنبه های جسمی، روحی، اجتماعی، و کارکرد های شغلی تضعیف کند. بر اساس برآورد اداره ی پیشگیری از بیماری های  موسسه ی ملی سلامت (NIH) در گزارش سال 2014 خود، درد های مزمن یک سوم جمعیت، برابر با 100 میلیون آمریکایی را تحت تاثیر قرار داده است. این موضوع هزینه های سنگینی مانند از دست دادن شغل و هزینه های درمانی را در بردارد. هزینه های مالی این مسئله طبق محاسبات NIH رقمی بین 560 تا 630 میلیارد دلار در سال برآورد شده است.

استفاده از داروهای مخدر می تواند در کوتاه مدت موجب کاهش درد شود، اما استفاده از این داروها در دراز مدت می تواند خود مشکل ساز شود. برای مثال، دارو های مخدر خود عاملی برای ایجاد درد های مزمن هستند، خطر روی آوردن به سوء مصرف مواد مخدر را تشدید می کنند، و می توانند موجب تشدید افسردگی شوند. به علاوه استفاده از دارو های مخدر، به تنهایی یا همراه با دیگر داروها (با تجویز پزشک و یا به صورت غیر قانونی)، و یا استفاده نادرست توسط بیمارانی  که علاوه بر درد های مزمن دچار مشکلات دیگری مانند وقفه تنفسی در خواب هستند، می تواند موجب بروز گستره وسیعی از عوارض جانبی از پایین آمدن سطح هوشیاری تا ناتوانی در تنفس گرفته تا آسیب دیدن کبد و یا حتی مرگ شوند.

بنابراین، راهبرد های جایگزین برای مدیریت درد ایجاد شده اند. این راهبرد ها شامل راهکارهایی درمانی با تکیه بر فاکتورهای روانی هستند، روان درمانی (مانند به کار بردن رفتار درمانی شناختی برای مقابله با تشویش افکار، ذهن اگاهی برای تغییر چارچوب و نگرش به درد، تعهد و پذیرش درمانی برای افزایش انعطاف پذیری روانی)، مدیتیشن، یوگا، رایحه درمانی، و طب سوزنی از جمله ی این راهبردهای درمانی هستند.این روش های درمانی به عنوان مکملی برای درمان های متعارف دارویی از جایگاه ویژه ای برخودار هستند. تاثیر محدود تا متوسط این درمان ها با مطالعات فراتحلیل انجام شده در این زمینه به اثبات رسیده است.

علی‌رغم اثرات منفی استفاده ی مداوم از داروهای مخدر، این داروها همچنان به صورت گسترده برای کنترل درد مورد استفاده قرار می گیرند. این موضوع از یک جهت می تواند ناشی از این مسئله باشد که ارایه درمان های غیر دارویی ممکن است مورد پذیرش بیماری که از درد رنج می برد واقع نشود. ارایه درمان های غیر مخدر می تواند مشکلاتی را در پی داشته باشد مانند: 1) ممکن است به بیمار نا امیدی از بهبودی را القاء کند. 2) آسیب های روحی آنان را تشدید کند. 3) ممکن است فکر کنند که پزشک به آنها برای سوء مصرف داروهای مخدر مشکوک شده است و یا 4) ممکن است این تصور در آنها به وجود آید که پزشک شدت درد آنها را دست کم گرفته است.

آیا راهی وجود دارد که پزشک بتواند بدون برانگیختن واکنش های تدافعی در بیمار، درمان های جایگزین را با او مطرح سازد؟ تغییر چارچوب مدیریت درد به عنوان کنترل هیجانی، یا تغذیه ی روانی می توانند از جمله این روش ها باشند.

تغذیه روانی مفهومی است که ما به وجود آورده ایم و هم اکنون در دسترس قرار داشته و برای بیمار به سادگی قابل فهم هستند، زیرا اصطلاحات و مفاهیمی به کار رفته درآن برای بیماران شناخته شده هستند، برای مثال تغذیه اصطلاحی است که برای غذاها به کار می رود، اما ما از این اصطلاح برای هیجان ها استفاده می کنیم. واکنش های روانی از دیدگاهی منحصر بفرد مطرح می شوند که هیجانات را به صورت مواد مغذی مصرفی تبیین می کند.

امروزه بسیاری از مردم به داشتن رژیم غذایی سالم اهمیت می دهند. آنها در هنگام خرید به مواد تشکیل دهنده ی غذا توجه می کنند تا از میزان چربی، سدیم، کالری، فیبر و دیگر مواد و عناصر موجود در غذا آگاه شوند. ولی مردم هنوز عادت نکرده اند که به بررسی این مسئله بپردازند که آیا تعاملات آنها با افرادی خاص یا تجربیات احساسی آنها در موقعیت های مشخص برای تغذیه هیجانی آنها مفید است یا خیر. در نتیجه، بسیاری از آنها از رژیم‌های ناسالمی برای تغذیه ی هیجانی خود استفاده می کنند.

یک رژیم غذایی مملو از چربی (در اینجا پر از هیجانات منفی) یک رژیم سالم نخواهد بود. این رژیم می تواند موجب اتلاف انرژی و بوجود آمدن احساس خشم، ناخوشنودی، ترس، افسردگی، و نا امیدی شود. در حالی که رژیم غذایی کم چرب موجب افزایش انرژی و تقویت هیجان های مثبت نسبت به خود می شود. همان گونه که غذا های ناسالمی وجود دارند، هیجان های ناسالم نیز وجود دارند.

چگونه آگاهی از مواد مغذی هیجانی که مصرف می کنیم می تواند به کنترل درد کمک کند؟

درد مزمن با فعالیت مراکزی از مغز که مسئول تفسیر درد (قشر پیش پیشانی مغز)  و هیجانات (سیستم لیمبیک) هستند در ارتباط است، مورد توجه قرار دادن چرایی فعالیت هیجانی و تفکرات شناختی می تواند ادراک فرد از درد را تغییر دهد. یقینا “تاریخچه درد” که شامل آگاهی ازعلت و چگونگی بروز درد و همچنین آگاهی و پیش‌بینی شدت و طول مدت درد است، نیز می تواند در کاهش آن موثر باشد.

راهبردهای مدیریت فردی که در آن فرد اقدام به تغییر چارچوب افکار و هیجانات خود در مورد درد می کند، در واقع می تواند موجب تغییر در فعالیت های عصبی شود (مانند کاهش فعالیت بخشی از آمیگدال یا بادامه مغز که به پاسخ های اضطراب و استرس مربوط است)  که این چرخه می تواند در کاهش درد موثر باشد. درک این موضوع که موقعیت های احساسی منفی چگونه موجب تشدید درد می شوند خود جنبه ای دیگر از شناخت درد و مدیریت فردی است. مفاهیم سه گانه زیر اساس تغذیه روانی را تشکیل می دهند:

1. هیجانات پرچرب (یا منفی) موجب تضعیف فرد می شوند و می توانند احساس درد را تشدید کنند.
2. هیجانات کم چرب (یا مثبت) به فرد نیرو می بخشند و می توانند احساس درد را کاهش دهند.
3. تجربه ی موقعیت های پر استرس و بدون پاداش منجر به سنگینی رژیم بواسطه ی چربی زیاد ( احساسات منفی) و در نتیجه تغذیه ناسالم روانی می شود، در حالی که رژیم های با استرس پایین و پاداش دهنده مملو از احساسات مثبت بوده و با تغذیه خوب منجر به تقویت وضعیت روانی می شوند.

تهیه یک تصویر روزانه ی کلی از نسبت هیجانات پرچرب به کم چرب به فرد کمک می کند تا از وضعیت سلامت تغذیه هیجانی خود آگاه شود.

دردهای جسمی، رنج های روحی را در پی دارند و در یک چرخه ی پیوسته رنج های روحی منجر به افزایش احساس درد جسمی می شود که سبب برجسته تر شدن رنج ها و سختی ها برای فرد می شود. بنابراین شناخت و درک ماهیت چرخه چگونگی تاثیر پاسخ های هیجانی برروی احساس درد، از اهمیت بالایی برخوردار است. برای مثال، هرچه بیشتر برروی درد متمرکز شویم، درد بیشتری نیز احساس خواهیم کرد. این همان چرخه ای است که منجر به تغذیه ناسالم (پرچرب) هیجانی می شود، مانند استرس، ترس، نا امیدی، درماندگی، و افسردگی. درنتیجه، بیمار انگیزه ی پایین تری برای ادامه ی درمان های تجویز شده خواهد داشت و می تواند موجب تشدید درد و بدتر شدن وضعیت سلامت بیمار شود. اما، درصورتی که بیمار از رژیم تغذیه ی هیجانی کم چربی استفاده کند (مثل خوش بینی، آرامش، اعتماد به نفس، شادی)، درد آنها تسکین یافته و کمتر احساس می شود، و در نتیجه تمایل بیشتری نیزبرای ادامه ی درمان خواهند داشت.

تجویز تغذیه ی روانی برای کاهش درد

گام نخستین برای این کار، برآورد کیفیت زندگی است. این کار به بیمار و پزشک کمک می کند تا رویدادها و افرادی را که موجب تغذیه و یا سوء تغذیه روانی بیمار می شوند را تشخیص دهند. با این آگاهی ها، بیماربرای کارهای زیر آمادگی بیشتر پیدا خواهد کرد:

• برای بیمار به گونه ای که برایش به راحتی قابل فهم باشد، آموزش ها و اطلاعات لازم را جهت آگاهی از وضعیت پزشکی او و ماهیت تجربه ی درد را در اختیار او بگذارید.عدم اطلاعات کافی می تواند عاملی برای برانگیختن اضطراب در بیمار باشد.
• بیمار را تشویق کنید تا این خود باوری را به وجود آورد که می تواند درد خود را کنترل کند. همان گونه که همه افراد می توانند مصرف مواد غذایی خودرا کنترل کنند، بیماران نیز می توانند هیجانات تغذیه کننده ی روانی خود را نیز کنترل کنند.
• به بیمار کمک کنید تا واکنش های هیجانی منفی (پرچرب) مربوط به درد خود را بشناسد (مانند ترس و افسردگی) و بداند در صورتی که به آنها کمتر توجه کند می تواند آنها را مدیریت کرده و بجای آنها هیجانات مثبت را دریافت کند ( یا هیجانات کم چرب، مثلا صرف زمان بیشتری برای انجام فعالیت ها و مشغول نگه داشتن ذهن خود با افکار و فعالیت هایی که تمرکز ذهن را از درد دور می سازند، نمونه هایی از این فعالیت ها پرداختن به امور تفریحی و معنوی هستند).
• برروی کنترل استرس، مهارت های سازگاری، و آرامش تاکید کنید. در صورتی که درد را نمی توان به صورت کامل تسکین داد، احساس درد را می توان با یادگیری بهتر راهبرد های سازگاری تقلیل داد.
• همان گونه که گروه های حمایتی برای کمک به افراد در تغییر رژیم غذایی و کاهش وزن وجود دارند، می باید این بیماران نیز به شرکت در گروه های حمایتی درد تشویق شوند. بیمار ممکن است در گروهی که تمامی افراد دچار مشکل مشابه هستند، به افراد احساس نزدیکی و اعتماد بیشتری داشته باشد و بتواند راحت تر به گفتگو در مورد مشکلات بیماری خود بپردازد که می تواند به آنها کمک کند تا بتوانند احساساتی که موجب تشدید احساس درد می شوند را تغییر دهند.

بیمار می باید به صورت دوره ای برآورد مجددی ازکیفیت زندگی و تغذیه ی روانی خود انجام دهد. با گذشت زمان و بهبود رژیم تغذیه هیجانی، تجربه  و واکنش به درد نیز باید ارتقا یابد. تغذیه روانی یعنی با معنا زندگی کردن، زندگی که در آن درد در پس زمینه قرار گرفته و نه پیش زمینه.

مترجم: محمد آلاله

منبع: com.مشاوره-آنلاین

بسیاری از مردم گمان می کنند که خلاقیت یک ویژگی بالفطره و ذاتی است که کودکان آنها در هنگام تولد می توانند این ویژگی را داشته باشند یا فاقد آن باشند.

همانگونه که همۀ کودکان از سطح هوشی یکسانی برخوردار نیستند همۀ آنها نیز میزان خلاقیت یکسانی ندارند، اما در واقع خلاقیت بیشتر نوعی مهارت است تا یک ویژگی بالفطره و ذاتی و ارتقای سطح آن در کودکان نوعی مهارت برای والدین محسوب می شود، زیرا خلاقیت می تواند کلید موفقیت در هر زمینه ای باشد که ما مشغول فعالیت در آن هستیم.

خلاقیت یک عنصر کلیدی در سلامتی، شادی و هم چنین هستۀ اصلی در تمرین کردن و کار با کودکان است. خلاقیت تنها محدود به حوزه های هنری و موسیقایی نمی شود بلکه وجود خلاقیت برای فعالیت در زمینه هایی مثل علوم تجربی، ریاضیات نیز ضروری است و حتی به نوعی با سطح هوش اجتماعی و هیجانی نیز مرتبط می باشد. افراد خلاق اکثرا انعطاف پذیرتر هستند و از پس مشکلات به راحتی بر می آیند و این ویژگی آنها را قادر می سازد که خود را با پیشرفت های تکنولوژی راحت تر منطبق کنند و از مزایایی امکانات جدید بهره مند شوند.

بسیاری از محققان معتقدند که تجربه های کودکی ما به صورت بنیادی مانع گسترش و توسعه ی خلاقیت در وجودمان شده است. کمپانی های تولید کنندۀ اسباب بازی و سرگرمی ها شخصیت کودکان را به شکلی از پیش ساخته شکل داده است بطوری که با تصاویر و طرح ها تصور را مانع می شوند. کودکان دیگر نیازی به تصور یک شمشیر و یک بازی ندارند آنها می توانند جنگ ستارگان بازی کنند که در آن همۀ روش ها و نقش ها از پیش تعیین شده است.

در اینجا ایده هایی را برای افزایش سطح خلاقیت در کودکان ارائه می کنیم:

منابعی را که کودکان برای بروز خلاقیت خود به آن نیاز دارند فراهم کنید.

منبع اصلی در اینجا زمان است. کودکان به زمان زیادی برای برای بازی های بدون ساختار، کودک محور و تصوری نیاز دارند که این مسئله هیچ وابستگی ای با داشتن ابزارهای تجاری و اسباب بازی های مختلف ندارد. فضا نیز هم چنین یکی از منابعی است که کودک شما به آن نیاز دارد. اگر که شما نسبت به توده های خلاقانه در جا جی خانه حساس هستید هستید مکان مشخصی را در اختیار کودکتان قرار دهید تا بتواند وسایل خود را در هم بریزد مثل اتاق کوچکی که در آن لباس عوض می کنید و یا مکانی در گاراژ برای نقاشی کشیدن و یا گوشه ای از اتاق پذیرایی برای لگوها.

اگر دفعه ی بعد کسی تمایل داشت که هدیه ای برای کودکتان بخرد و از شما پیشنهاد خواست از او بخواهید که وسایل هنری، دوربین های ارزان قیمت و یا مصالح ساختمانی بخرد و این ها را در دسترس در سطل اسباب بازی ها قرار دهید که کودکتان بتواند با آنها به راحتی بازی کند.

خانه خود را با آزمایشگاهی برای ایجاد خلاقیت تبدیل کنید،

علاوه بر این شما برای ایجاد محیط های خلاقانه، نیاز دارید که یک اتمسفری و جو خوب برای پرورش خلاقیت ایجاد کنید.

به دنبال حجم بالایی از ایده های مختلف و متفاوت برای افزایش خلاقیت باشید اما اجازه بدهید که کودکانتان ایده هایی را که به ذهنشان می رسد به راحتی مطرح کنند. برای مثال شما می توانید برای تعطیلات آخر هفته ی کودکتان فعالیت ها و ایده های مختلفی داشته باشید و کودکتان را تشویق کنید که فعالیت هایی را که قبلا انجام نداده است برای اولین بار انجام دهد. مشخص نکنید که کدام فعالیت عملی و یا کدام غیر عملی است و اینکه کدام تصمیم بهترین و یا کدام یک بدترین است.

تمرکز فعالیت های خلاقیتی باید روی روی فرآیند باشد: فرآیند تولید ایده های جدید.

کودکان را برای انجام کارهای اشتباه و شکست خوردن در آنها تشویق کنید. کودکانی که مدام ترس از شکست و مورد قضاوت قرار گرفتن توسط دیگران را دارند نمی توانند افکار خلاقانه خود را پرورش دهند و آنها را در سطحی محدود نگه می دارند. اشتباهاتی را که خود اخیرا تجربه کرده اید با آنها در میان بگذارید تا آنها بدانند که اگر مرتکب اشتباهی شدند چندان مسئله ی بزرگی نیست و این ممکن است برای هر انسانی اتفاق بیفتد. خندیدن به خود زمان شکست یکی از عادات شاد زیستن است.

ابتکارات و یا خلاقیت ها را جشن بگیرید. دیوارهای خانه یا اتاق خود را با پوسترها و تصاویر هنری بپوشانید. با کودک خود دربارۀ هنرمندان، موسیقی دان ها و دانشمندان مورد علاقه ی خود صحبت کنید. اگر از تماشای یک اثر هنری و معماری و یا گوش دادن به موسیقی خاصی احساس اشتیاق و علاقه می کنید دربارۀ آن با کودکتان صحبت کنید.

از تکنولوژی های جدید مثل توئیتر و یا دیگر شبکه های اجتماعی استقبال کنید تا کودک شما بتواند به راحتی انتخاب کند، نه اینکه از آنها بترسد و کناره گیری کند.

 به کودکتان آزادی و استقلال عمل دهیدتا بتواند ایده های خود را بیان کند و کاری که می خواهند را انجام دهند.

در واقع به شکلی رئیس مأبانه با آنها رفتار نکنید. سعی کنید ترس خود را از اینکه ممکن است آنها توسط آدم راباها ربوده شوند و یا به دانشگاه معتبری راه پیدا نکنند متوقف کنید. احتمال اینکه انها توسط آدم رباها ربوده شوند بسیار پایین است و رفتن به یک دانشگاه معتبر لزوما به معنای موفقیت فرزند شما نیست!

محدود کننده های بیرونی در صحبت کردن می توانند باعث عدم انعطاف در فکر کردن شوند. طی یک مطالعه، حتی توصیف اینکه چگونه تکلیف انجام شود میزان راه های خلاقانه که کودک برای انجام تکلیف نیاز داشت را کاهش دادند.

کودکان را برای خواندن کتاب های لذت بخش و شرکت در فعالیت های هنری تشویق کنید.

زمان تماشای تلویزیون را محدود کنید تا اتاق به فضایی تبدیل کنید برای انجام فعالیت های خلاقانه مثل تمرین یک نمایشنامه، یادگیری نقاشی و یا خواندن کتابی از نویسنده مورد علاقه کودکتان.

به کودکتان این فرصت را بدهید که افکار واگرای خود را بیان کند و یا مخالفت خود را با شما بیان کند.

آنها را تشویق کنید به دنبال راه حل مختلفی برای یک مشکل باشند و آنرا به روش متفاوتی انجام دهند. وقتی آنها یک مشکل را با موفقیت حل کردند از آنها بخواهید راه حل ممکن دیگری نیز برای حل آن مشکل پیدا کنند.

برای اینکه کودکان خلاقیت خود را بروز دهند به آنها جایزه ندهید،

دخالت های تشویقی در فرآیند خلاقیت باعث کاهش کیفیت و عدم انعطاف پذیری افکار خلاقانۀ کودکان می شود.

به کودک اجازه دهید فعالیت های خلاقانۀ خود رابه صورت غریزی و آزادانه بروز دهند و آنها را عملی کنند، نه اینکه شما برای  انجام عملی خلاقانه مثل نواختن پیانو جایزه ای تعیین کنید و او با انگیزۀ دستیابی به جایزه این کار را انجام دهد. اجازه دهید او کاری را انجام دهد که از آن لذت می برد.

سعی کنید نسبت به اینکه هدف کودک شما چیست و در نهایت به چه چیزی می خواهد برسد اهمیت کمتری بدهید.

و تاکید بیشتر شما بر روی فرایند باشد تا محصول. در واقع فرایند مهم است تا محصول نهایی.

یکی از راههایی که شما می توانید مورد بالا را عملی کنید پرسیدن سوال هایی از قبیل آیا از انجام این کار لذت می بری؟ آیا این کار را به اتمام رساندی؟ چرا انجام کار برای تو لذت بخش است؟

منبع: کودک و نوجوان

فیلم و فایل صوتی آموزشی روانشناسی رایگان و مشاوره

برای پخش فایل مرورگر خود را آپدیت کنید یا از اینجا فایل را دانلود نمایید.
 چگونه عادت های خوب تلویزیون دیدن در بچه ها ایجاد کنیم؟

فوایدی که تلویزیون برای جامعه دارد  بی حد و اندازه است. تلویزیون نقش یک رسانه سرگرمی را بازی می کند که باعث می شود حال خوبی  برای ما به وجود آورد. تلویزیون اطلاعات جهانی را به طرز بسیار موثری انتقال می دهد و می تواند وسیله ای برای پیوند با خانواده و دوستان شود. با این وجود، مثل هر چیز دیگری در زندگی، خوب بودن بیش از حد با خود بدی هایی به همراه دارد. تلویزیون اغلب به عنوان  وسیله  ای برای  فرار از واقعیت استفاده می شود. کودکان زمان زیادی را صرف تماشای تلویزیون می کنند و کمتر مطالعه کرده یا دراجتماع قرار می گیرند. براساس تحقیقات نویسنده ای به نام تایلر دانلوپ،  وزیر آموزش سابق مرکز ریچارد رایلی امریکا، 90 درصد موفقیت بچه ها  با حضور در مدرسه، میزان درس خواندن در خانه و میزان تماشای تلویزیون تعیین می شود. نمی توان اهمیت برنامه ریزی تماشای تلویزیون را نادیده گرفت.

والدین در خانه می توانند با دنبال کردن این تکنیک های ساده عادت‌های خوب تماشای تلویزیون را برای بچه ها ایجاد و القا کنند.

پیشنهاد جایگزین

کتاب ها-  کتاب یک  جایگزین ساده ولی گرانبها است. ولی مساله اصلی این است که بیشتر بچه ها خواندن را خسته کننده می یابند. طی سال‌های رشد و تکوین، زمان گذاشتن برای پروراندن علاقه به خواندن در کودک می تواند در بلند مدت به شکل فوق العاده ای موثر باشد. کتاب خواندن همراه فرزندتان به او می آموزد که کتاب ها جالب و سرگرم کننده اند و دروازه ای به سوی  دنیای دیگر هستند. والدین می توانند خودشان با کتاب خواندن به طور مداوم  و تخصیص زمانی بعد ازمدرسه  منحصرا برای کتاب خواندن، مثال های عملی برای این کار بیاورند.  بچه ها احترام زیادی برای والدین قائل هستند و غالبا کارهای بزرگترها را تقلید می کنند. اگر بچه ها باانگیزه تر باشند، پدر و مادر می توانند انها را حداقل یک بار در ماه به کتاب فروشی برده و به آنها اجازه بدهند هر کتابی که می خواهند بخرند. کتاب هاب زیادی برای کودکان وجود دارد که موضوعات مختلفی را پوشش می دهند. مثل ترسناک، فانتزی، و ماجراجویانه. بچه های مختلف تمایلات متفاوتی دارند، و اجازه دادن به انها برای انتخاب کتاب موردعلاقه  موجب برانگیخته شدن حس مطالعه در آنها می شود. همانطور که قبلا ذکر شد، 90 درصد از دست آوردهای مدرسه تا حدی بخاطر مطالعه در منزل است و با ایجاد علاقه به مطالعه، موفقیت های عظیمی در مدرسه درانتظار کودک خواهد بود.

ورزش ها- بچه ها معمولا زمان زیادی را صرف تماشای تلویزیون می کنند تا بی حوصلگی خود را از بین ببرند! آشنا کردن کودک با ورزش نیاز او را به دیدن تلویزیون بیش از حد از بین می برد. بسکتبال، بیسبال، فوتبال، یا حتی هنرهای تجسمی تا حد زیادی می توانند برای بچه ها خوشایند باشند. اجازه دهید فرزندتان ورزشی که دوست دارد را انتخاب کند تا علاقه اش بیشتر شود. ورزش می تواند  تاثیرات فوق العاده ای در ایجاد قدرت جسمانی ، هماهنگ سازی، و کارگروهی  از راه دادن فرصت حس برتر بودن، داشته باشد. ورزش به عنوان یک فعالیت خانوادگی موجب افزایش الفت و پیوند در بین اعضاء خانواده می شود.

ابزار موسیقی- ایجاد علاقه مندی در بچه ها برای نواختن یک وسیله موسیقی می‌تواند تماشای بیش از حد تلویزیون را محدود کند، ولی مزیت های استفاده از موسیقی فقط این نیست. نواختن یک ابزار موسیقی تاثیر سرنوشت سازی بر تکوین خلاقیت دارد.  پدر و مادرمی توانند  برای شروع این فرایند فیلم های نوازندگان باتجربه در رشته های مختلف موسیقی را به فرزندانشان نشان دهند. تعداد زیادی از این فیلم ها به صورت رایگان در اینترنت وجود دارد. بچه ها بسیار تاثیر پذیر هستند. و شاهد چنین منظره فوق العاده بودن برای بچه ها، میل درونی به کسب همان شاهکار را  ایجاد می کند. بعد از یک بحث جدی، والدین می توانند به بچه ها اجازه بدهند ابزار موسیقی مورد علاقه خودشان را انتخاب کنند، به شرطی که با  بودجه ای که دارند سازگار باشد. مهم است که بچه خودش وسیله موسیقی را انتخاب کند. در غیر اینصورت اگر چیزی به آنها تحمیل شود، به سرعت علاقه مندی آنها از بین می رود  و ترک موسیقی را با گفتن اینکه این نوع  موسیقی آن چیزی نیست که می خواستند، توجیه می کنند. اگر چنین اتفاقی رخ داد، تقویت مثبت و یادآوری مداوم  فواید و موفقیت ها به بچه کمک می کند انگیزه اش را بالا ببرد. اگر بودجه محدودی دارید، اجاره  یا قرض گرفتن ابزار موسیقی کفایت می کند. اگر والدین استعداد موسیقایی داشته باشند، خودشان می توانند به فرزندشان  آموزش دهند ، به این شکل پولشان را پس انداز می کنند و فرصتی برای قرض دادن ایجاد می کنند.

سرگرمی ها-تماشای تلویزیون یک شکل  بسیار منفعل  از تمرین خلاقیت  است. عاقلانه تر است که    فرزندتان را با سرگرمی هایی که رشد و ترقی آنها را ارتقا می دهد آشنا کنید. سرگرمی ها می توانند شامل جمع آوری سکه یا مهر، قصه گویی و نوشته های هنری خلاقانه، گل آرایی، رنگ آمیزی، عکاسی، و یا حتی بازی با اسباب بازی  به تنهایی یا با دوستانش باشد. تمام این کارها جایگزین های بهتری نسبت به تماشای تلویزیون هستند و می توانند به کودک لذت سرگرمی های دنیای اطراف را  آموزش دهند که بر خلاف خستگی بیهوده ای است که سرگرمی های رخوت بار مثل تلویزیون  ایجاد می کند.

زمان بندی

زمان بندی می تواند تماشای بیش ازحد تلویزیون را متوقف کند. والدین می توانند کنار فرزندشان بنشینند  و یک برنامه زمانی تهیه کنند، مطمئن شوید که یک زمانبندی واقعی و درست ترتیب داده اید که زمان  سرگرمی مورد نیاز بچه ها  نیز به همان اندازه که درس خواندن زمان می برد در آن لحاظ شده باشد. اجازه دهید بچه در تهیه این برنامه زمانی شرکت کند تا بعدها رضایتش فراهم شود. بعد از اینکه برنامه زمانی تهیه شد باید در دیدرسی آسان  جلوی تلویزیون  قرار داده شود. باید  طی هفته های آ تی شدیدا به این زمان بندی وفادار بود چرا که ممکن است بچه با چانه زدن از انجام آن شانه خالی کند. مصمم بودن بسیار مهم است، چون اگر پدر و مادر به آسانی  تسلیم خواست بچه بشوند، احترام و اعتماد از بین خواهد رفت. بعد از ماه ها استفاده منظم از زمانبندی، بچه ها می توانند اجازه داشته باشند  خودشان زمان را مدیریت کنند و زمان بندی قبلی می تواند حذف شود. عادت هایی که در طول دوره نظارتی آموخته شده به شکل امیدوارانه ای کامل و به صورت خودکار دنبال می شوند.

خودگردان بودن

در این روش، اطمینان کامل در فرزند شما در توانایی مدیریت خویش ایجاد می شود. اگر این تکنیک استفاده شود، میزان آرزو و اراده برای کامیاب بودن در مدرسه و تمایل به بهترساختن خود به بالاترین سطح می رسد. در این روش به بچه آزادی همراه با محدودیت های منطقی داده می شود مثل زمانی که برای تماشای تلویزیون در اختیار دارد. این روش می تواند دراختیار بیشتر بچه ها قرار بگیرد  و به آنها آزادی بیشتر داده و  موجب شود به خودشان اعتماد داشته باشند. بعضی از بچه ها ممکن است از این فرصت سوء استفاده کنند و متعاقب آن نمره های بدی در مدرسه بگیرند. اگر چنین اتفاقی افتاد، پدر و مادر باید اجازه بدهند فرزندشان با نتیجه کاری که انجام داده اند روبه رو شوند حتی اگر به معنی حضور درکلاس خصوصی، تکالیف تنبیهی اضافی، ویا در بدترین حالت ممکن تکرار یک سطح تحصیلی باشد . این موضوع می تواند یک نقطه عطف در نگرش  به بچه هایی که سخت مدیریت می شوند باشد. وقتی بچه ها به خاطر عملکرد خودشان نتایج بدی را  تجربه می کنند و می دانند که مسئولیت درست کردن این وضعیت بد به عهده آنهاست،  یک تمایل باطنی برای تغییر مثبت را تجربه می کنند که در سرتاسر زندگی آنها ادامه می یابد.

تبدیل عادت تماشای تلویزیون  به یک کار خانوادگی

زمان تماشای تلویزیون می تواند به یک فعالیت گروهی خانوادگی تبدیل شود. تعیین زمان در هر هفته مثل شنبه شب ها برای تماشای تلویزیون به صورت دسته جمعی می تواند راه خوبی برای ایجاد پیوند بین خانواده باشد. تماشای تلویزیون با عزیزان یک تجربه اشتراکی عالی است که به سرعت در تضاد با حس تنهایی کسل کننده ای که هنگام تماشای تلویزیون به تنهایی ایجاد می‌شود قرار می گیرد. این روش به  بچه ها فرصت  پیوند با خانواده به صورت هفتگی  می دهد  تا برای  گذراندن روزهای طولانی مدرسه  مشتاق باشند و تنها تماشا کردن تلویزیون را کمتر جذاب بدانند.

استفاده از نرم افزارها و محصولات

نرم افزار ها و محصولات  گوناگونی در بازار وجود دارند که می توانند تلویزیون را به صورت خودکارتنظیم کنند و وقتی که زمان محدودیت سر می رسد  آن را خاموش کنند ، بنابراین زمان ارزشمند والدین برای  تنظیم دستی تلوزیون هدر نمی رود و ذخیره می شود. برخی از محصولات از سیستم رمزدار استفاده می کنند مثل بازی های مرحله ای، که بچه باید هربار که می خواهد تلویزیون تماشا کند یک رمز وارد کند. رمز، تلویزیون را روشن می کند و بعد از گذشت مدت معین به صورت خودکار آن را خاموش می کند. برای روشن کردن مجدد تلویزیون رمز جدیدی نیار است. والدین می توانند تصمیم بگیرند یک سری رمز را هر هفته  در اختیار بچه ها بگذارند. به این ترتیب این کار در بچه  حس مسولیت نسبت به استفاده از رمز ها ایجاد می کند  و به او ارزش بودجه بندی صحیح را می آموزد . این محصولات بسیار  سودمند و بی شک و شبهه هستند.

قطع ارتباط

راه حل ابتدایی و به هرحال موثر،  قطع کردن کابل یا سیگنال تلویزیون در زمانی است که  بچه اجازه تماشای تلویزیون را ندارد. با وجود صفحه نمایش ها و گیرنده های کابلی مدرن، والدین به آسانی می توانند بدانند چطور موقتا  سیگنال  را قطع کنند بدون اینکه بچه ها بتوانند دوباره آن را وصل کنند. بدی این روش این است که احتمال ایجاد یک احساس بد بین والدین و فرزندان وجود دارد. بچه ها ممکن است احساس کنند درست نیست  با تلویزیون تنها گذاشته شوند. با این وجود فایده قطع کردن این است که او مجبور می شود شکل های سازنده تری از سرگرمی ها را پیدا کند مثل کتاب خواندن یا ارتباط با دوستان.

تلویزیون می تواند تاثیر عمیقی در رشد و تکوین بچه ها در سال های شکل پذیری آنها داشته باشد. ایجاد عادت های خوب می تواند روابط با والدین، عملکرد تحصیلی، و تندرستی و خوشبختی کلی را بهبود دهد.

به پدر و مادر بر می‌گردد که با حفظ اعتدال نحوه استفاده از تلویزیون را به فرزندنشان آموزش دهند و  کمک کنند بچه ها آینده اجتماعی و تحصیلی خود را کنترل کنند. این عادت چیزی است که نباید دست کم گرفته شود. آینده بچه ها به آن وابسته است.

منبع: e-teb.com