بایگانی دسته ی حاملگی

تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین از شایع ترین عارضه های دوران بارداری هستند و با خطرات شدید سلامتی هم برای مادر و هم برای جنین همراه می باشند.

بر اساس جدیدترین مطالعات منتشر شده در روانپزشکی بیولوژیکی، نشانه های افسردگی در زنان در حین و پس از بارداری با کاهش ضخامت کرتکس (لایه بیرونی مغز و مسئول تفکر و رفتار پیچیده) در کودکان سنین پیش دبستانی ارتباط دارد. یافته ها نشان می دهند که روحیه مادران ممکن است بر رشد مغز کودکان در مراحل مهم زندگی تأثیرگذار باشد و تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین داشته باشد.

دلیل تغییرات خلق و خو در بارداری 

خستگی: در دوران بارداری، زنان به راحتی خسته می شوند. کمبود خواب و انرژی می تواند به مرور تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین بگذارد.
تغییرات هورمونی: استروژن و پروژسترون و سایر سطوح هورمونی که در طول بارداری تغییر می‌کنند می‌تواند بر انتقال‌دهنده‌های عصبی تأثیر بگذارند و احساس مادر را تغییر دهند.
استرس: بارداری ممکن است لایه دیگری از استرس را اضافه کند. نگرانی مداوم در مورد کودک یا اینکه والدین خوبی هستند می تواند باعث تغییرات خلق و خو شود، بنابراین کاهش استرس باعث تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین می شود.

بر اساس نظر جان کریستال، سردبیر ژورنال روانپزشکی بیولوژیکی: «مادران عموماً حاضرند هر کاری انجام دهند تا شانس زاد و ولد را به عنوان بهترین فرصت برای موفقیت در زندگی داشته باشند.» این مطالعه جدید اکنون نشان می دهد کار دیگری که ممکن است قادر به انجام دادن آن باشند، اطمینان یافتن از بهبودی  افسردگی شان می باشد.

هجده درصد از زنانی که دارای افسردگی حین بارداری و هم تحت مراقبت های پزشکی در اندکی قبل و پس از زایمان و هم افسردگی پس از زایمان می باشند، تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین را مشاهده خواهند کرد.

زنان باردار ممکن است تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین را مانند موارد زیر تجربه کنند:

• اختلال دوقطبی
• اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
• اختلال وسواس اجباری (OCD)
• حملات پانیک
• اختلالات خوردن 
• وسواس

تاثیر افسردگی در دوران بارداری

در زمینه تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین بیشتر بخوانید:

افسردگی دوران بارداری و آسیب روانی کودک

این مطالعه انجام شده جدید توسط کاترین لبیبل از دانشگاه گالگرای آلبرتا، اولین گزارش در زمینۀ ارتباط افسردگی مادران و نابهنجاری ساختار مغزفرزندان در دوران کودکی است. محققان ۵۲ زن مشکوک به علایم افسردگی در هر سه دوره  از بارداری و چند ماه پس از تولد کودک را غربال کردند. از میان زنان مشکوک به افسردگی، برخی بدون هیچ گونه علایم یا دارای علائم ناچیز و برخی دیگر تمام معیارهای غربال گری را داشتند. محققان در ۲ یا ۵ ماهگی کودکان برای سنجش ساختار مغزی آن ها از MRI استفاده کردند.

زنان دارای علایم افسردگی بیشتر امکان داشت که کودکانی دارای نواحی گیجگاهی و  قدامی نازک تر به عنوان مناطق قشری مسئول در فعالیت های بازداری و کنترل توجه داشته باشند. همچنین، محققان دریافتند که بین علائم استرس زا و مادۀ سفید غیرطبیعی در ناحیه قدامی و مجراهای فیبری متصل کننده مناطق مذکور با دیگر نواحی مغز ارتباط وجود دارد.

برای ارتقای مهارت توجه در مغز کودکان، بسته توانبخشی توجه و مهارت های شناختی در مرکز مشاوره ستاره ایرانیان به صورت اختصاصی تهیه شده و با کمک آن می توانید توجه و تمرکز، حافظه و توانمندی های شناختی فرزند خود را افزایش دهید.

یکی از جنبه های نرمال رشد مغز طی سال های کودکی اولیه، ضخامت قشری است؛ همانطور که لیبل اذعان دارد؛ یافته ها نشان می دهند مغز کودکانی که مادرانشان دارای علائم افسردگی بیشتری هستند ممکن است زودتر از موعد مقرر رشد کند.

نابهنجاری های موجود ساختار مغز در طی دوره های مهم رشد اغلب با پیامدهایی منفی مانند اختلالات یادگیری و اختلالات رفتاری ارتباط داشته است. همچنین، نابهنجاری های ساختار مغز مشخص شده در این مطالعه منعکس کننده نابهنجاری های یافت شده در کودکان مبتلا به افسردگی یا مستعد ابتلاء می باشد؛ ضمن اینکه نشان می دهد این تغییرات ممکن است به دلیل آن باشد که فرزندان مادران مبتلا به افسردگی قبل و پس از زایمان در مراحل بعدی زندگی شان نسبت به افسردگی آسیب پذیرتر هستند.

اگرچه، مکانیسم زیربنایی این ارتباط مشخص نیست اما، یافته های آن ممکن است حاوی اطلاعاتی برای کاهش خطرهای رشد غیرعادی مغز در کودکان باشد. براساس نظر لیبل، یافته های این مطالعه برای برجسته کردن اهمیت نظارت و حمایت سلامت روانی مادران نه تنها در دوران پس از زایمان بلکه در دوران بارداری مهم می باشد.

چه چیزی باعث افسردگی دوران بارداری می شود

تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین می تواند ناشی از عدم تعادل هورمونی باشد. البته بعید است که این تنها دلیل باشد. موارد دیگری که باعث افسردگی دوران بارداری می شود شامل موارد زیر می باشد:

• سقط جنین قبلی
• تجربه سخت زایمان
• سابقه افسردگی
• شرایط زندگی استرس زا 
• خشونت خانگی. حدود ۱ از هر ۳ زن در دوران بارداری تحت تاثیر آزار خانگی قرار می گیرند. این ممکن است برای اولین بار در بارداری اتفاق بیفتد یا در دوران بارداری و پس از تولد بدتر شود.
• بارداری ناخواسته
• تجربیات دشوار دوران کودکی
• اعتماد به نفس ضعیف

تاثیر استرس بر رشد جنین

چه نوع و درجه ای از استرس دوران بارداری بر جنین و کودک تأثیر می گذارد؟ دامنه تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین چیست و چه مدت طول می کشد؟ چگونه استرس دوران بارداری با آسیب پذیری های ژنتیکی ارتباط دارد؟

خبر خوب در زمینه استرس این است که همه استرس ها مضر نیستند، استرس مفید و سازنده به شما کمک می کند تا انگیزه داشته باشید و بهترین مراقبت از کودک خود را نشان دهید.

در دوره بارداری تغییرات زیادی رخ می دهد (تغییرات فیزیکی، هورمونی، روابط و گروه های اجتماعی) که همه آن ها می توانند تأثیر متفاوتی روی شما بگذارند. برخی از زنان ممکن است دوران بارداری را با موفقیت پشت سر بگذارند، اما برخی دیگر ممکن است تحمل تغییرات در بدنشان را دشوار بدانند و درگیر استرس شدید برای سلامت خود یا فرزندشان شوند.

پدر و مادر شدن یکی از بزرگ ترین چالش هایی است که ما با آن روبرو هستیم. اما گاهی اوقات این احساسات پیچیده تر از ترس، اضطراب یا خلق و خوی ضعیف می تواند لذت بارداری را به کلی خراب کند.

یک مطالعه در زمینه استرس بر جنین در سال ۲۰۱۵نشان داد که استرس در سه ماهه اول بارداری بر میکروب‌هایی واژن فرد باردار تاثیر زیادی گذاشته و این میکروب های تغییر یافته به نوزاد منتقل شده و میکروب های موجود در روده و رشد مغز کودک را تغییر می دهد.

این امر بر سیستم ایمنی و متابولیسم تاثیر دارد و همین باعث می شود که کودک پس از تولد با خطر بیشتر اختلالات رشد عصبی مانند اوتیسم و ​​اسکیزوفرنی روبرو شود.

سلامت عاطفی و روانی به اندازه سلامت جسمانی مهم است. اگر در حال حاضر با اضطراب دست و پنجه نرم می کنید، مشکل سلامت روان دارید، یا در گذشته مشکلاتی داشته اید، لطفاً از مشاور کمک بگیرید و به نوزاد خود آسیب نزنید.

علائم استرس دوران بارداری | تاثیر استرس بر جنین

• تپش قلب
• سردرد
• کمر درد
• معده درد
• دندان قروچه هنگام عصبانیت و هنگام خواب
• مشکل در تمرکز
• خستگی مفرط
• مشکل در خواب
• پرخوری شدید یا از دست دادن اشتها
• احساس خشم یا غم
• افزایش علاقه به تنهایی

پرخاشگری در بارداری

پرخاشگری و خشم بارداری به احتمال زیاد در اوایل بارداری شما رخ می دهد. بیشتر تغییرات هورمونی در سه ماهه اول و اوایل سه ماهه دوم هستند. با این حال، می تواند در هر مرحله از بارداری ظاهر شود. پرخاشگری در بارداری قابل تشخیص نیست و زنان در زمان های مختلف بارداری و بعد از آن به هورمون ها پاسخ می دهند.

ضربان قلب بالا مطمئناً برای شما و جنین مفید نیست، این احساسات و عواطف منفی فیزیکی می تواند روی جنین کوچک که در شکم شما شناور است تأثیر بگذارد. تحقیقات در این زمینه نشان داده است که کودک زنان باردار که سطوح بالایی از خشم را تجربه می‌کنند احتمال بیشتری دارد که تاخیر در رشد را تجربه کنند.

بعلاوه، زمانی که نوزادان این مادران به دنیا آمدند، الگوهای خواب آنها به هم ریخته بود و خواب راحت را برای آن ها سخت تر می کرد. اختلالات خلقی مادر می تواند تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین گذاشته و منجر به زایمان زودرس و رشد ضعیف جنین شود. اگر پرخاشگری فرد باردار مورد توجه قرار نگرفته و درمان نشود، می تواند در دوره پس از زایمان به عنوان افسردگی پس از زایمان ادامه یابد.

تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین

۱. رشد محدود مغز | تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین

فریاد زدن را به حداقل برسانید. خشم از رشد مغز کودک شما جلوگیری می کند. این نه تنها بر ضریب هوشی کودک تأثیر می گذارد، بلکه بر توانایی او برای مدیریت احساسات در مراحل بعدی زندگی نیز تأثیر می گذارد. نوزادانی که در دوران بارداری در معرض سطوح بالایی از استرس هستند، مستعد اضطراب هستند و آمیگدال بزرگتر قرار دارند.

۲. عملکرد بد سیستم ایمنی 

تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین باعث افزایش استرس، در حین یا بعد از دعوا، می تواند سیستم ایمنی کودک را سرکوب کند و در آینده منجر به بیماری و مشکلات سلامتی شود.

۳. رشد فیزیولوژیکی و بیولوژیکی

تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین شامل افزایش ضربان قلب، فشار خون و همچنین آدرنالین و اپی نفرین را افزایش می دهد و به افزایش تنش و انقباض عروق خونی کمک می کند. این منجر به کاهش اکسیژن به رحم می شود و جریان خون جنین را به خطر می اندازد. همچنین می تواند باعث زخم، آسم، فشار خون بالا (فشار خون)، مشکلات قلبی، سردرد، اختلالات پوستی و مشکلات گوارشی شود.

چه  درجه ای از استرس بر جنین و کودک تأثیر می گذارد

بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که اگر مادری در دوران بارداری مضطرب یا افسرده باشد، فرزندش در معرض خطر ابتلا به طیف وسیعی از مشکلات از جمله مشکلات عاطفی، ADHD، اختلال سلوک و اختلال در رشد شناختی قرار دارد.

این تحقیقات نشان دادند که تغییر ساختار مغز و عملکرد با استرس دوران بارداری مرتبط هستند. البته همان طور که گفته شد استرس کم و مفید ضرری ندارد اما در صورت شدید شدن استرس و اختلال در زندگی حتما با مشاور تماس بگیرید تا از تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین جلوگیری کنید.

کم بودن اضطراب خوب نیست، زیرا ما را منفعل می کند. و زیاده آن نیز خوب نیست زیرا می تواند ما را تحت تأثیر قرار دهد و به آشوب عاطفی و بیماری جسمی منجر شود. مقدار درست استرس وجود دارد که به ما کمک می‌کند در بیشتر موقعیت‌ها عملکرد بهینه داشته باشیم.

استرس مزمن، مانند فقر، بی خانمانی، نژادپرستی و تبعیض. می تواند منجر به وزن کم هنگام تولد و همچنین مشکلات جسمی و روانی بعدی شود. نوزادانی که مادرانشان این نوع سطح استرس را تجربه کرده اند  بیشتر احتمال دارد در سه سال اول زندگی مشکلات تنفسی و گوارشی، تحریک پذیری یا مشکلات خواب داشته باشد.

استرس در بارداری و سقط جنین

سقط جنین یا مرگ جنین در رحم قبل از هفته بیستم بارداری شایع ترین دلیل برای از دست دادن نوزاد در دوران بارداری ۱۰ تا ۱۵ درصد از تمام بارداری های شناخته شده است.

استرس همچنین می تواند باعث فراموشی برنامه غذایی شما شود، که بر توانایی جنین در حال رشد شما برای دریافت مواد مغذی مورد نیاز و افزایش خطر زایمان زودرس یا وزن کم هنگام تولد تاثیر می گذارد. یا استرس ممکن است شما را به خوردن بیش از حد سوق دهد و باعث افزایش سریع وزن شود و خطر ابتلا به دیابت بارداری را افزایش دهد.

اکثر سقط‌های جنین ناشی از ناهنجاری‌های کروموزومی در جنین در حال رشد است، چیزی که کاملاً خارج از کنترل شما یا همسرتان است. در اینجا به چهار دلیل رایج سقط جنین اشاره می کنیم.

• ژنتیک
• برخی از مشکلات سلامتی
• کافئین بیش از حد
• مصرف مواد مخدر و الکل

برای کودک، استرس طولانی مدت ناشی از صداهای بلند می تواند باعث تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین شود:

• افزایش سطح کورتیزول
• باعث مشکلات حسی و رشد کلی شود.
• به شنوایی حساس آن ها آسیب برساند.
• باعث وزن کم هنگام تولد شود.

کاهش استرس و افسردگی در دوران بارداری

ورزش

ورزش سالم بسیار بعید است که باعث سقط جنین شود البته پیش از آن حتما با پزشک خود مشورت کنید. در واقع، اکثر متخصصان موافق هستند که ورزش در دوران بارداری، با تایید پزشک، می تواند خطر سقط جنین را کاهش دهد و شما و کودکتان را سالم تر کند. این به این دلیل است که ورزش استرس را کاهش می دهد و درد را تسکین می دهد علاوه بر این خطر ابتلا به دیابت بارداری را کاهش می دهد و حتی استقامت برای زایمان را افزایش می دهد.

رژیم غذایی 

افراد باردار باید در طول بارداری رژیم غذایی سالم و مغذی داشته باشند. متخصصان توصیه می کنند از مصرف برخی مواد غذایی در دوران بارداری خودداری کنید. به عنوان مثال باید از گوشت و ماهی خام و پنیر پاستوریزه نشده اجتناب کنید.

هشت لیوان آب را از دست ندهید

مصرف کافی آب کلید خلاص شدن از شر تمام عوامل استرس زا است. نوشیدن آب در طول روز راه درستی برای مبارزه با استرس است. در صورت نوشیدن آب کافی، اوره، سم و سایر مواد زائد را می توان حذف کرد. هیدراته نگه داشتن خود در طول روز می تواند به دستیابی به تعادل بدن و ذهن کمک کند.

مدیتیشن | کاهش تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین

هر روز صبح و هر شب به مدت ۱۵ تا ۳۰ دقیقه مدیتیشن کنید. بهتر است قبل از خوردن غذا مراقبه کنید. سعی کنید در یک مکان ساکت مدیتیشن کنید، اما اگر مکان آرامی برای مدیتیشن ندارید، اشکالی ندارد.

برای مدیتیشن ساکت بنشینید، چشمانتان را ببندید و برای یک دقیقه یا بیشتر کاری انجام ندهید.به یاد داشته باشید داشتن افکار در حین مدیتیشن طبیعی است.

ممکن است در حین مدیتیشن بخوابید و این اشکالی ندارد. ولی سپس وقتی بعد از خواب از خواب بیدار شدید، چند دقیقه دیگر مدیتیشن کنید و سپس دراز بکشید و ۵-۴ دقیقه استراحت کنید.

برخی از روش های خودیاری که می تواند به شما کمک کند شامل موارد زیر می باشد:

• منابع استرس را تا جایی که می توانید کاهش دهید، این کار ممکن است دشوار باشد اما باعث می شود که از تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین دور شوید.
• با استفاده از یوگا، مدیتیشن، تکنیک‌های آرام‌سازی، کلاس‌های هیپنوتیزم یا کتاب‌ها و تغذیه سالم، سلامت روان خود را می توانید بهبود ببخشید.
• صحبت با دوستان و خانواده از تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین جلوگیری می کند.
• اجتناب از کافئین، الکل و سیگار. مصرف الکل و سیگار می تواند باعث تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین شود.
• کلاس های بارداری می تواند به شما کمک کند تا بهتر با استرس و شرایط موجود کنار بیایید.
• عدم قطع یا تغییر داروهای ضد افسردگی در دوران بارداری بدون توصیه پزشکی. توقف ناگهانی دورهای ضد افسردگی و اضطراب باعث تشدید شرایط شده و آسیب های دائمی به همراه دارد.
• مشاوره و گفتار درمانی: درمانگران به احساسات و دلایل آن می پردازند و سعی می کنند به شما کمک کنند تا احساس خود را تغییر دهید. مرکز مشاوره ستاره ایرانیان می تواند با حضور روانشناسان حرفه ای به شما کمک کند تا به تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین غلبه کنید.
• داروهای ضد افسردگی: دارو ضد افسردگی می توانند به کاهش تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین کمک کند. مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، یا ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای (TCAs) و مهارکننده‌های بازجذب سروتونین-نوراپی نفرین (SNRIs) می توانند به درمان تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین کمک کند اما حتما برای مصرف آن ها باید با روانپزشک مشورت کنید.

منبع : تاثیر افسردگی بارداری و استرس بر جنین

زنانی که دارای شریک های جنسی هستند، در صورتی که علاقه ای به باردار شدن ندارند، باید از روش پیشگیری از بارداری استفاده کنند.

برخی از روش های مربوط به پیشگیری از بارداری، کارایی بهتری در برخی از افراد دارند.

در رابطه با روش های کنترل تولد که برای شما مناسب می باشند، با پزشکتان صحبت کند. یک خلاصه ای از رایج ترین روش های پیشگیری از بارداری در زیر بیان شده اند:

ابزارهای درون رحمی (IUD ها)

ابزارهای درون رحمی در اغلب مواقع از طریق پیشگیری از باردار شدن تخمک یا لقاح تاثیر می گذارند.

این روش ها در حال رایج عبارت از موثرترین روش های پیشگیری از بارداری می باشند.

جنبه منفی مربوط به این روش ها عبارت از این است که آنها از بیماریهای انتقال یافته جنسی (STD ها) پیشگیری نمی کنند.

قرص و سایر روش پیشگیری از بارداری هورمونی

قرص های کنترل تولد، مشمع ها و حلقه های واژنی، از طریق کنترل کردن سطوح هورمونی بدن زن کار خودشان را انجام می دهند.

این موارد عبارت از تجویزهای قابل دسترس هستند.

اقداماتی که می توانند کارایی این روش ها را کاهش دهند، شامل فراموش کردن نحوه استفاده از آنها بر اساس دستور پزشک می باشد.

میزان کارایی که در بخش “استفاده در برخی مواقع” بیان شده است، این نوع خطاهای انسانی را را در نظر می گیرد.

سایر حالت های پیشگیری از بارداری هورمونی شامل مشمع ها و حلقه های واژنی می باشند.

این موارد از طریق تجویز پزشک قابل دستیابی هستند و میزان کارایی آنها مشابه با کارایی قرص می باشد.

کاندوم ها و سایر روش های انسدادی

کاندوم ها، دیافراگم ها و اسفنج ها عبارت از روش های کنترل راحت و کم هزینه ای هستند که می توانند بدون تجوز پزشک مورد استفاده قرار داده شوند.

زمانی که این روش ها به صورت درستی در حین آمیزش جنسی مورد استفاده قرار داده شوند، کارایی آنها در بیشترین سطح ممکن خواهد بود.

در صورتی که برای پیشگیری از بارداری از این روش های انسدادی استفاده می کنید، همچنین می توانید استفاده از روش های جلوگیری از آبستن، همانند اسپرم کشی یا قرص کنترل تولد را هم مد نظر داشته باشید.

سایر روش های انسدادی شامل دیافراگم و اسفنج ها می باشند. این موارد هم می توانند بدون مجوز پزشک خریداری شوند.

جلوگیری از بارداری اورژانسی

برخی از قرصهای مربوط به بعد از صبحانه در دسترس قرار دارند، که هم به صورت قاچاق و هم از طریق مجوز پزشک قابل دستیابی هستند.

این قرص های مشابه روش های معمول پیشگیری از بارداری نمی باشند.

در مقابل، در صورتی که شما یک رابطه جنسی حفاظت نشده داشته باشید یا فراموش کنید که از روش پیشگیری از بارداری معمولی خودتان استفاده کنید، این روش ها می توانند همانند یک پشتیبان عمل کنند.

این قرص ها باید در طول 120 ساعت (پنج روز) از ارتباط جنسی مورد استفاده قرار داده شوند تا بتوانند موثر باشند.

برخی از قرص ها در زمانی که در طول 72 ساعت (سه روز) مورد استفاده قرار داده شوند، بیشترین کارایی ممکن را خواهند داشت.

برنامه ریزی خانوادگی معمولی (NFP)

برنامه ریزی خانوادگی معمولی (NFP) یا آگاهی از بارداری، یک روش پیشگیری از بارداری می باشد که بالاترین میزان عدم موفقیت را دارد.

در روش NFP، زن سیکل قاعدگی خودش را مد نظر قرار می دهد تا با استفاده از آن پیشبینی کند که در چه زمانی تخمک خواهد داشت.

بعد از آن و در طول بازه زمانی بارداری خودش، از آمیزش جنسی اجتناب خواهد کرد.

بارداری های اتفاقی می توانند به دلیل متغییرات گسترده ای صورت بگیرند که بر روی سیکل پریود زنان در ماه های مختلف تاثیر می گذارند.

نتیجه گیری

کاندوم ها تنها روش پیشگیری از بارداری هستند که هم منجر به جلوگیری از بارداری می شوند و هم در برابر STD از فرد محافظت می کنند.

منبع: کانون مشاوران ایران – مشاوره بارداری

• باردار شدن – سوالاتی که باید پیش از بچه دار شدن از خودتان بپرسید
• مشاوره دوره بارداری به چه نحوی می تواند در طول دوره بارداری به شما کمک کند
• جدیدترین اطلاعات در مورد علائم بارداری – نشانه حاملگی چیست؟
• سه ماه اول بارداری تا سه ماه سوم – لحظه لحظه تا زایمان
• آزمایش بارداری و ترشح واژنی – زمان ازمایش ادرار -نتایج آزمایش بتا
• پیشگیری از بارداری – انواع روش پیشگیری زناشویی
• بارداری یا سندرم پیش از قاعدگی – هنگامی که علائم بارداری را دارید ولی باردار نیستید
• ورزش بارداری و ماساژ دوره بارداری – آیا مفید است
• چه زمانی باید به مشاور بارداری یا درمانگر بالینی مراجعه کرد – نشانه ها و عوارض زایمان
• مهمان بودن برای یک تولد (زایمان)

باید و نباید های قرص تاخیری

مشاوره جنسی