اختلالات تجزیه ای
اختلالات تجزیه ای، انواع و نحوه درمان اختلالات گسستی
اختلالات تجزیه ای به اختلالاتی گفته می شود که ویژگی مشترک آن از دست دادن دوره ای هویت فردی می باشد، در این شرایط فرد هوشیاری اش را نسبت واقعیت خود، عاطفه، حافظه و یا کارکردهای حسی – حرکتی از دست می دهد.
به احتمال زیاد شما هم حالاتی از گسست را تجربه کرده اید زیرا وضعیتی شایع می باشد و بسیاری از افراد بعد از اتفاقات استرس زا مانند تصادف با آن رو به رو می شوند.
هم چنین زمان هایی که بسیار خسته هستید ممکن است درجات بسیار خفیفی از گسست را تجربه نمایید. اما در برخی از موارد احساس واقعی نبودن، بسیار ترسناک و شدید می شود به طوری که بر روی کارکرد بهنجار فرد سایه می اندازد.
اختلالات تجزیه ای با آسیب های روانی مانند اضطراب، مشکلات خلقی و اختلالات شخصیت همراه می باشد و در این شرایط باید از مشاوره روانشناسی کمک بگیرید تا مشکلات را به خوبی تشخیص دهد و برای درمان اقداماتی را انجام دهد.
گسست در اختلالات تجزیه ای به چه معناست؟
زمانی که شخص از خودش یا محیط اطرافش جدا می شود، خیال می کند همه چیز خواب و رویاست و در این حالت گسست اتفاق می افتد. در صورتی که حالت گسست را تجربه کرده باشید حس می کنید که دنیا برای شما واقعیت ندارد و زمان به کندی می گذرد و در این صورت تجربیاتی از گسست خواهید داشت که عبارت اند از:
- احساس واقعی نبودن
- نگاه کردن به خود به عنوان یک فرد سوم
- احساس جدایی نسبت به عواطف و هیجاناتی که در درون فرد جریان دارد.
انواع اختلالات تجزیه ای
اختلالات تجزیه ای باعث گسیختگی و اشکال در کارکردهای هوشیاری، حافظه، هویت یا ادراک محیط می شود که به صورت ناگهانی یا تدریجی به وجود می آید و شامل اختلالات زیر می باشد:
- اختلال هویت تجزیه ای، چند شخصیتی
- فراموشی تجزیه ای
- اختلال گسست از خویشتن، گسست از واقعیت
اختلال هویت تجزیه ای
زمانی که فرد درگیر اختلال هویت تجزیه ای می شود یک یا چند حالت شخصیتی متفاوت از یکدیگر دارند و در هر کدام از دوره های مختلف یکی از این شخصیت ها بر بقیه هویت هایش غالب می شود.
زمانی که فرد وارد شخصیت مقابل می شود عاطفه، خلق و تمام خصوصیاتی که با آن خودش را می شناسد و یا دیگران او را می شناسند، دچار تغییراتی می شود.
هم چنین به خاطر آوردن برخی از اتفاقات روزانه یا حتی اطلاعات مهم شخصی برای او سخت می شود و در این امر ناتوان می شود، این فراموشی ها باعث به وجود آمدن مشکلات جدی شده و در زمینه های شغلی، رانندگی و غیره مشکلاتی را ایجاد می کند.
این افراد تغیراتی از این دست را به کرات تجربه می کنند، به طوری که خودشان را در مکان دیگری می یابند و به یادشان نمی آید که چه زمانی و چگونه به آن جا رفته اند.
به طور کلی اختلال هویت تجزیه ای همان چیزی است که در اصطلاح عامیانه آن را به عنوان اختلال چند شخصیتی می شناسیم.
در این حالت فرد هویت یک پارچه خود را به طور ناخودآگاه به شخصیت های منفرد و جداگانه تقسیم می کند که در هر کدام از موقعیت ها یکی از آن ها کنترل شخصیت او را در دست می گیرند.
در این حالت ممکن است فرد از وجود شخصیت های مختلفش باخبر باشد و یا در هر زمان تنها یکی از آن ها که بر دیگر شخصیت ها غالب است را شناسایی کند.
فراموشی تجزیه ای
فراموشی تجزیه ای یکی از اختلالات تجزیه ای می باشد. در اختلال فراموشی تجزیه ای یا دزدودگی گسستی، فرد یکی از وقایع زندگی اش را که منبع آسیب و استرس به او می باشند را به طور ناخودآگاه از یاد می برد.
این وقایع به درستی در حافظه فرد ذخیره شده است اما بار آسیب زدایی شدیدی به همراه دارد و فرد آن را به خاطر نمی آورد.
فراموشی تجزیه ای گاهی اوقات به یک نوع اختلال منحصر به فرد تبدیل می شود و در برخی موارد در کنار علائمی دیگر بیانگر وضعیت روانشناسی متفاوتی خواهد بود. به عنوان مثال زمانی که فرد دچار اختلال استرس پس از سانحه می شود با رویداداهای هولناکی رو به رو می شود.
در برخی از موارد ذهن فرد به طور ناخودآگاه آن چه که در زمان حادثه روی داده است را به یاد نمی آورد و انگار بخشی از تجربیات خود را از دست داده است.
البته در کنار فراموشی تجزیه ای علائم دیگری مانند احساس برانگیختگی، گوش به زنگی مفرط، اجتناب از مواجهه با عامل استرس زا و درگیری دائم با افکار مزاحم مرتبط با رویداد ناگوار وجود دارد که در این شرایط به متخصص کمک می کند تا بتواند اختلال فراموشی تجزیه ای را از سایر موقعیت ها جدا کند و آن اختلال را به درستی تشخیص دهد.
اختلال مسخ شخصیت – مسخ واقعیت
زمانی که فرد درگیر گسست از خویشتن نسبت به خود می شود، احساس غیر واقعی بودن، جدا بودن یا از بیرون نظاره گر خود را را تجربه می کند و هم چنین آن فرد نسبت به افکار، احساس، حواس خود و اعمالش حس جدایی و گسست را دارد.
هم چنین فردی که مبتلا به اختلال گسست از واقعیت می شود احساس غیرواقعی بودن جهان خارج یا گسستگی از آن در او به وجود می آید به طوری که احساس می کند اطرافیان یا اشیا محیط رویاگونه و مه گرفته اند.
به عنوان مثال فردی که به اختلال هویت تجزیه ای مبتلا می شود ممکن است بگوید “من کسی نیستم”، “من وجود ندارم”، یا “فکر می کنم نمی توانم احساساتی که در درونم جریان دارند را احساس کنم.”
احساس مسخ شخصیت حالت های مختلفی به خود می گیرد و به صورت های گوناگون ظاهر می شود به عنوان نمونه احساس ربات بودن، فقدان کنترل بر صحبت کردن و یا حرکات و تجربه جهان از جایی خارج از بدن، همگی مربوط به مسخ شخصیت و واقعیت می باشد. که در افرادی که به این اختلال دچار هستند نمایان می شود.
علل بروز اختلالات تجزیه ای
اختلالات تجزیه ای به طور معمول به خاطر ضربه های روانی و یا رویدادهای محیطی به وجود می آید.
ضربه های روانی مانند مواجه شدن با سوء استفاده های جسمی، جنسی و عاطفی از جمله مواردی هستند که تا حد زیادی فرد را برای مبتلا شدن به اختلالات تجزیه ی آسیب پذیر می کنند و وقایع محیطی مانند جنگ و بلاهای طبیعی تا حد زیادی در خصوص به وجود آمدن اختلالات تجزیه ای نقش دارند.
تشخیص اختلالات تجزیه ای
افرادی که به اختلالات تجزیه ای مبتلا می شوند در زمینه های متعدد دچار فراموش کاری می شوند و با مشکلاتی در ادراک خود و جهان بیرون دارند، به همین دلیل در حوزه های مختلف زندگی به شدت افت می کنند.
بیماری هایی مانند آلزایمر، دمانس و غیره که به عنوان اختلالات عصبی شناختی هستند ممکن است با این نشانه ها اشتباه گرفته شوند.
در مورد اختلالات گسستی باید توجه داشته باشید که این نشانه به دلیل مصرف ماده و داروی دیگری در فرد به وجود نیامده باشد زیرا این تجربیات به خاطر مصرف مواد مخدری مانند محرک ها بسیار شایع می باشد.
به عنوان مثال موادی مانند فن سیکلیدن، شیشه، کوکائین، ال اس دی و سایر روان گردان ها از جمله مواردی هستند که ممکن است علائم تجزیه ای را به دنبال داشته باشند.
مصرف این مواد باعث به وجود آمدن علائمی مانند سایکوز یا روان پریشی نظیر هذیان و توهم می شود که می تواند شرایط پیچیده و دشواری را برای فرد ایجاد نماید.
درمان اختلالات تجزیه ای
برای درمان اختلالات تجزیه ای از دارودرمانی و روان درمانی با رویکردهای مختلفی استفاده می شود، از آن جایی که بسیاری از اختلالات تجزیه ای به خاطر شرایط روانی و ناتوانی در هضم ماهیت استرس زای آن به وجود می آیند.
درمان های حمایتی و آموزش های صحیح برای مقابله با استرس می تواند در درمان و پیشگیری از این اختلالات بسیار مفید باشد.
در این مقاله بسیاری از روش های درمانی که متخصصین برای بهبود اختلالات تجزیه ای استفاده می کنند را بیان می کنیم.
روان درمانی التقاطی
بیمارانی که به اختلالات تجزیه ای مبتلا هستند برای این که روان درمانی موفقیت آمیزی داشته باشند باید در این شرایط درمانگر با طیف وسیعی از مداخلات روانی آشنایی داشته باشد و بتواند رویکردهای گوناگون را بشناسد.
زیرا برای درمان این اختلال یک رویکرد به تنهایی کافی نیست و در صورتی که مداخلات مختلف روانکاوانه، شناختی، رفتاری و دارویی با یکدیگر ترکیب شوند نتیجه موثرتری خواهد داشت.
بر اساس بررسی های انجام شده استفاده از رویکردهای شناختی به تنهایی و بدون کمک گرفتن از سایر روش ها در اغلب موارد به کندی صورت می گیرد و فرد نتایج مورد نظر را به دست نمی آورد.
در این شرایط بسیاری از درمانگران سعی می کنند تا از رویکردهایی مانند روان پریشی التقاطی برای درمان این اختلال استفاده نمایند.
هیپنوتیزم تراپی
بر اساس بررسی های انجام شده هیپنوتیزم یکی از روش های موثر برای درمان اختلالات تجزیه ای می باشد که باعث کم شدن شدت علائم می شود. در روش هیپنوتیزم توهمات تجزیه ای کاهش می یابد و به بهبود علائم فراموشی تجزیه ای کمک بسیاری می کند.
هم چنین آموزش های هیپنوتیزمی به بیمار کمک می کند تا نسبت به بحران های خارجی بتواند به خوبی از خودش مراقبت کند.
بسیار اهمیت دارد تا درمانگر برای درمان بیمار با مشکل تجزیه ای در زمینه کاربرد کلی و اختصاصی آموزش های لازم را دیده باشد و از مناقشات موجود بر سر تاثیرات آن بر گزارشات بیمار آگاهی لازم را داشته باشد.
درمان های دارویی برای اختلالات تجزیه ای
برای اختلالات تجزیه ای مانند فراموشی تجزیه ایی تا کنون داروی اختصاصی و مشخصی شناخته نشده است.
با این وجود برخی از داروهایی که در درمان اختلالات دیگر از جمله اختلالات اضطرابی به کار می رود برای بهبود این اختلالات مورد تجویز قرار می گیرد که می توان به داروهای ضد افسردگی که در درمان اختلال استرس پس از سانحه به کار می رود اشاره نمود.
هم چنین از داروهای آرام بخش مانند بنزودیازپین ها و باربیتورات ها استفاده می شود.
منبع : اختلالات تجزیه ای
