رفتار با کودک در سنین مختلف چگونه باید باشد؟ کانون مشاوران ایران

رفتار با کودک در سنین مختلف چگونه باشد؟

رفتار با کودک در هر سنی متفاوت می باشد و حساسیت های خاص خودش را دارد بسیاری از والدین در جلسات مشاوره نگران فرزندشان می باشند که با او چطور رفتار کنند و در مورد روش های تربیتی سوال های بسیاری می پرسند. تربیت کودک امری ساده و راحت نمی باشد و نیاز به اطلاعات خاصی دارد بنابراین والدین نمی دانند در برابر رفتارهای کودک مانند شیطنت، پرخاشگری، دروغ گویی و غیره چه رفتاری داشته باشند و چه واکنشی از خودشان نشان دهند.

در صورتی که شما در مورد تربیت کودک و نحوه رفتار با او چالش هایی را تجربه می کنید، این مقاله را تا انتها مورد مطالعه قرار دهید زیرا در آن به توضیحات بیشتری در مورد روش های رفتار با کودکان در سنین مختلف پرداخته شده است، می توانید از مشاوره کودک کمک بخواهید تا در این خصوص شما را راهنمایی کند.

رفتار با کودک در سنین مختلف

چگونگی رفتار با فرزندان از مسائل حیاتی و مهم هر پدر و مادری می باشد و والدین در این خصوص باید اطلاعات را کسب کنند، این آگاهی را می توانند از طریق مطالعه و یا مشورت با روانشناس متخصص مهارت رفتار با کودکان به دست آورند، برای آن که بتوانید با کودکتان رفتار صحیح و درستی داشته باشند باید نسبت به تغییرات شناختی، زیستی، اجتماعی و روانی فرزندتان در هر دوره سنی آگاهی به دست آورند و از این طریق با نیازهای کودک به درستی آشنا شوند و مناسب ترین شیوه رفتاری را در پیش بگیرند، در ادامه این مقاله با توجه به نیازها و تغییرات کودک در سنین مختلف نکات تربیتی به طور جداگانه بیان شده است که می تواند برای شما مفید باشد.

رفتار با کودک، ترتیب کودک ۲ تا ۳ سال

باید والدین این نکته را در نظر بگیرند که علاوه بر نیاز جسمانی به نیاز عاطفی فرزندان باید بسیار توجه شود زیرا در این سن نقش مادر در تربیت فرزندان بسیار مهم و برجسته می باشد و کودک در این دوره سنی از لحاظ عاطفی و هیجانی به مراقبت ویژه ای نیاز دارد.

شاید برای شما باورنکردنی باشد اما دریافت محبت و مراقبت هیجانی از جانب والدین باعث می شود تا بر میزان ترشح هورمون رشد و ابتلا به اختلالات سازگاری که در دوران بعدی زندگی فرد به وجود می آید اثر بگذارد، به همین دلیل لازم است تا سطح متعادلی از محبت و توجه را به فرزندتان منتقل کنید و رفتار صحیح و درستی با آن ها داشته باشید.

استقلال کودک

از نظر روانشناسی مهم ترین مسئله ای که در سنین ۲ تا ۳ سال رخ می دهد این است که کودک نیاز به استقلال پیدا می کند، به همین دلیل ممکن است برای هر کاری مانع شما شود و دوست داشته باشد خودش آن کار را انجام دهد، تا جایی که برای کودک خطری نداشته باشد می توانید به او فرصت بدهید تا استقلال را در این امور تجربه کند این کار به رشد روان شناختی و اجتماعی کودکتان کمک می کند و در صورتی که بیش از حد در برابر کودک مقاومت کنید باعث لج بازی شدید و پرخاشگری او می شوید و نیاز به استقلال را در او سرکوب می کنید.

هم چنین باید این نکته را در نظر بگیرید که فرزندتان هنوز مهارت های حرکتی را به درستی یاد نگرفته است و ممکن است در انجام برخی کارها اشتباهاتی داشته باشد بنابراین شما باید سعی کنید در برابر این اشتباهات صبور باشید و کودک تان را مورد سرزنش و تحقیر قرار ندهید زیرا اگر کودک احساس شرمندگی و تحقیر کند ممکن است در دوره های بعدی در رشد کودک اختلالاتی به وجود آید که به سلامت روحی و هیجانی او آسیب بزند.

وقایع مهم تا قبل از ۴ سالگی

در این دوره دو رویداد مهم برای کودک وجود دارد که یکی از پوشک گرفتن و دیگری قطع پستانک می باشد، این دو معمولا در دوره ۲ تا ۳ سالگی و قبل از ۴ سال اتفاق می افتد، بر اساس نظر متخصصان نباید در این دوره فشار زیادی به کودک وارد شود و باید به طور صمیمی با کودک گفت و گو کرد و علت از پوشک گرفتن و پستانک گرفتن را به او توضیح داد.

زمانی که می خواهید کودک را از شیر یا پستانک بگیرید باید رابطه عاطفی خوبی را با کودک برقرار کنید، در صورتی که رابطه عاطفی و صمیمانه ای با کودک نداشته باشید گذر از این مرحله برای او بسیار سخت و دشوار خواهد بود.

در واقع در این سن باید به آمادگی کودک توجه شود زیرا اصل اساسی می باشد و بسیار از دانشمندان نظیر فروید معتقد هستند فشار زیاد والدین هنگام از پوشک گرفتن کودک در روند رشدی او اختلالاتی را به وجود می آورد و باعث می شود تا در آینده این اختلال به صورت حساسیت بیش از حد به نظم و پاکیزگی و یا شلختگی و بی نظمی آشکار شود.

رفتار با کودک، ۴ تا ۶ سال ( سنین پیش دبستانی)

در این دوره سنی باید به رشد شناختی کودک توجه شود زیرا در این سن بازی کردن با کودک اهمیت بسیاری دارد و به رشد شناختی، اجتماعی و روانی کودک بسیار کمک می کند، برای این که به کودک مفاهیم اخلاقی و رشد زبان را آموزش دهید و مهارت های اجتماعی را به او یاد بدهید می توانید از بازی کردن کمک بگیرید و در حین بازی مهارت ها را به خوبی به او آموزش دهید.

ابتکار عمل کودکان

در این دوران کودکان ذهنی خلاق دارند و دست به ابتکار عمل های بیشتری می زنند به همین دلیل در این سن شما می توانید بر روی تفکر خلاق در فرزندتان تاثیر بگذارید و به رشد آن کمک کنید، به عنوان مثال می توانید به کمک کودکتان فعالیت های هنری نظیر نقاشی کشیدن انجام دهید تا در این خصوص به کودکتان کمکی کرده باشید، در صورتی که هوش هیجانی کودکتان در سنین ۳ تا ۶ رشد کند کودکتان خواهد توانست به فهم بیشتری از احساسات دیگران برسد.

در صورتی که کودک هوش هیجانی خوبی داشته باشد به پرورش و افزایش مسئولیت پذیری او کمک بسیاری می شود البته باید این نکته را در نظر بگیرید که هرگز کودکتان را به خاطر اشتباهاتش سرزنش نکنید و سعی کنید مسئولیت پذیری را در او تقویت کنید و به او نشان دهید که رفتارش چه تاثیری بر روی دیگران می گذارد، در صورتی که کودکتان را سرزنش و شرمنده کنید او احساس گناه می کند و این حس در آینده بر روی سلامت روان او تاثیر منفی خواهد گذاشت.

رفتار با فرزند، ۷ تا ۱۱ سال

هنگامی که کودک به سن مدرسه رفتن می رسد معمولا کودک و والدین وارد دنیای جدیدی می شوند در این حالت فرزندتان با ارزش های اجتماعی رو به رو می شود و باید بتواند به خوبی عمل کنید و توانایی لازم را داشته باشد تا کارهایی را در جمع انجام دهد، در این سن عزت نفس او در حال شکل گیری می باشد و نحوه رفتار شما در جمع با او اهمیت بسیاری دارد زیرا بر روحیه او تاثیر می گذارد.

رفتار والدین با فرزندشان بسیار مهم می باشد و نباید کودک با همسالان مورد مقایسه قرار بدهند، و هم چنین سرزنش کردن و تحقیر کردن او را نباید در پیش بگیرند زیرا مانع پیشرفت او در مدرسه و دنیای اجتماعی می شود و در این حالت کودک احساس بی کفایتی می کند و عزت نفس او کاهش می یابد.

در صورتی که مورد تحقیر و سرزنش قرار گیرد عزت نفس او پایین آمده و در دنیای نوجوانی با مشکلاتی رو به رو خواهد شد و در دوران های بعدی زندگی اختلالاتی مانند فوبیای اجتماعی را تجربه می کند به همین دلیل رفتار درست با کودکان اهمیت بسیاری دارد و در این زمینه باید از همه منابع اطلاعاتی و تخصصی کمک بگیرید تا راهنمایی های لازم را دراین خصوص بیان کنند.

رفتار با کودک، نکات کلی برای تربیت کودک

علاوه بر این که در هر سنی باید به نکات اختصاصی در آن سن توجه شود باید توصیه های عمومی مربوط به رفتار با کودکان را در همه سنین مدنظر قرار داد و به آن اهمیت داد که مهم ترین آن در زیر بیان شده است.

به جای تنبیه به تشویق و تقویت توجه کنید

روانشناسان کودک بر این باور هستند که هیچ چیز به اندازه تشویق و تقویت رفتارهای صحیح کودک بر روی او تاثیر گذار نمی باشد و تشویق بر روی تربیت و شکل دهی رفتار های او تاثیر بسیاری دارد، والدین برای این که رفتار صحیح را در فرزندشان تقویت کنند لازم نیست حتما جایزه بخرند با آغوش گرفتن ساده، لبخند زدن و گفتن جملاتی مانند آفرین، تاثیرات شگفت انگیزی بر روی او می گذارد.

روانشناسان بسیار تاکید دارند تا رفتارهای کودکان را به صورت صحیح تقویت کنند و در این حالت والدین به کودکان می آموزند که شیوه صحیح رفتار کردن چه چیزی می باشد اما در صورتی که کودک تان را تنبیه کنید تنها در مورد این که چه کاری انجام ندهد اطلاعاتی را به او می دهید و در مقابل گزینه جایگزین را یاد نمی گیرد و با شیوه صحیح رفتار آشنا نمی شود.

با کودکان گفت و گو کنید

بسیار اهمیت دارد تا زمان هایی را به حرف زدن با کودکتان اختصاص دهید و از این روش به فرزندتان نشان می دهید که برای گفته هایش ارزش و احترام قائل هستید و در صورتی که با او به گفت و گو می پردازید به کودک این فرصت را می دهید تا افکار و احساساتش را آزادانه بیان کند و آن ها را با شما در میان بگذارد، این کار باعث می شود تا از نگرانی ها و اضطراب هایی که در دوران کودکی ممکن است ایجاد شود پیشگیری شود.

بچه ها در سنین ابتدایی درک کمی نسبت به مقتضیات محیط دارند و در نتیجه واقع بینی پایین تری دارند و به همین دلیل ممکن است درخواست های نامعقولی داشته باشند در این حالت باید روش های صحیح نه گفتن را به کودک تان آموزش دهید و بتوانید به درستی با کودکتان مخالفت کنید ، هم چنین می توانید برای توضیح دادن رفتارتان از زبان کودکانه استفاده کنید و لحن وکلمات مناسبی را به کار ببرید و حق انتخاب های دیگری را برای فرزندتان کنار بگذارید، به کار گیری این روش ها می تواند برای شما مفید باشد و در این خصوص به شما کمک کند.

اقتدار و صمیمیت را در کنار هم داشته باشید

برای رفتار با کودک بسیار اهمیت دارد که صمیمیت و اقتدار را با یکدیگر ادغام نکنید و هیچ کدام را قربانی دیگری نکنید زیرا هر دو در تربیت فرزند نقش مهمی دارند، برای مثال برخی از پدر و مادرها به خاطر این که بخواهند با فرزندشان دوست باشند از اقتدارشان کم می کنند و همین مسئله باعث می شود تا کودک به درستی اصول خود انضباطی را یاد نگیرد، این شرایط باعث می شود تا مشکلاتی مانند لوس شدن فرزندان، بروز رفتارهایی مانند گریه های بی دلیل و شکل گیری توقعات بیش از حد والدین به وجود آید.

در مقابل برخی از خانواده ها برای این که کودک شان منضبط باشد روش مستبدانه را در پیش می گیرند و نمی توانند با فرزندشان رابطه صمیمانه و خوبی داشته باشند این نوع رفتار باعث می شود تا آزادی فرزندشان با اختلالاتی همراه شود و زمینه ساز بروز اضطراب های گوناگون شود به طوری که اعتماد به نفس فرد کم می شود.

بسیار مهم است تا در این دو جنبه به تعادل برسید و در کنار این که برای فرزندتان یک دوست صمیمی هستید نقش راهنما نیز داشته باشید و به او کمک کنید.

الگوی مناسبی باشید

باید به این نکته توجه کنید که فرزند شما در دوران کودکی از طریق مشاهده کردن و الگو سازی اصول رفتاری را یاد می گیرد و در صورتی که می خواهید ویژگی خاصی در کودک پرورش دهید باید سعی کنید خودتان آن را رعایت کنید به عنوان مثال در صورتی که دوست دارید کودک تان راستگو باشد باید خودتان در رابطه با او صادق باشید و تمرین صداقت کنید و توجه داشته باشید که هیچ چیز به اندازه الگوی سالم نمی تواند فرزندتان را تحت تاثیر قرار دهد.

گاهی اوقات والدین مجبور می شوند برای فرزندشان پرستار بگیرند باید این نکته را در نظر بگیرید که کودک ممکن است رفتار پرستار را الگوی خود قرار دهد و به همین دلیل باید در انتخاب پرستار حساس باشید و توجه داشته باشید که چه کسی را برای این امر انتخاب می کنید.

مسئولیت پذیری را از همان ابتدای کودکی آموزش دهید

لازم است به فرزندتان نشان دهید که هر کس در برابر رفتارهاش مسئول می باشد و به همین دلیل همه ما وظیفه داریم تا رفتارهای صحیح و درستی از خودمان نشان دهیم، این گفته ها به کودک می آموزد که در تعاملات گوناگون دیگران را نیز در نظر بگیرد و بدرفتاری کم تری از خودش نشان دهد.

منبع : رفتار با کودک در سنین مختلف چگونه باید باشد؟