اختلال خواب
اختلال خواب
هر انسان یک سوم زندگی خود را در خواب است. وﻗﺘـﻲ اﻓﺮاد در ﺣﺎل ﺧﻮاب هستند، ﻣﻐﺰشان ﻓﻌﺎل اﺳـﺖ و ﻓﻌـﺎﻟﻴت مغز ﺑﺮای ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎی ﺑﺪن لازم است.
خواب و خوب خوابیدن یک نیاز مهم و بسیار ضروری در زندگی است که سبب سلامت جسمی و روحی فرد می شود.
البته رابطه ی خواب خوب و سلامت جسمی و روحی یک رابطه ی دو سویه است.
یعنی همانطور که خواب کافی و مناسب سبب سلامت جسمی و روحی می شود، سلامت و یا مشکلات جسمی یا روحی نیز در کیفیت خواب تاثیر گذار است.
از جمله فواید خواب
- تقویت حافظه
- بهبود یادگیری
- رشد شناختی (افزایش تمرکز)
- سلامت روانی (کاهش استرس)
- بهبود عملکرد سیستم ایمنی و رشد
- ترمیم جسمانی (ثابت نگه داشتن وزن بدن)
پیامدهای اختلال خواب
- ضعف حافظه
- بی حوصلگی
- کاهش کیفیت کارو…
از جمله تاثیرات مشکلات روحی بر کیفیت خواب نیز وجود اختلالات اضطرابی و افسردگی است که سبب اختلال در خواب می شوند.
برخی از مشکلات جسمی از قبیل آسم، پرکاری یا کم کاری تیروئید، بیماری‌های نورولوژیک همچون پارکینسون و آلزایمر، آرتروز و ضربان قلب هم در بروز اختلالات خواب تأثیر دارند.
وقتی فردی خواب طبیعی نداشته باشد می گوییم دچار اختلال خواب شده است.
اختلال خواب یکی از مشکلاتی است که معمولا افراد کم وبیش با آن مواجه هستند اما می توانیم با شناخت نشانه ها و علت های اختلال خواب تا حد زیادی آن را برطرف کنیم.
لازم است این را نیز بدانیم که توجه به این نشانه ها زمانی مهم است که مدت زمان قابل ملاحظه ای وجود داشته باشند و به دفعات نسبتا زیادی روی دهند و باعث شوند که فرد دچار ناراحتی و آشفتگی شود.
اختلالات خواب به دو دسته ی کلی بد خوابی ها (دیس سومنیا) و کژ خوابی ها (پاراسومنیا) تقسیم می شوند.
افراد مبتلا به دیس سومنیا کمتراز حد لازم، بیشتراز حد لازم و یا در زمان نامناسب میخوابند اما خود خواب آنها نرمال است.
در پاراسومنیا کمیت و کیفیت و زمان بندی خواب اساسا نرمال است.
اما در طول خود خواب یا در طول زمان هایی که فرد در حال به خواب رفتن یا بیدار شدن است رویدادهای غیر عادی حرکتی و شناختی رخ می دهد، مانند: کابوس و سندرم پاهای بی قرار.
انواع بدخوابی ها (دیس سومنیا)
اختلال بی خوابی (اینسومنیا)
از جمله نشانه های اختلال بی خوابی مشکل در آغاز و شروع خواب است.
یعنی فرد به سختی به خواب می رود و زمانی هم که به خواب می رود در حفظ خواب مشکل دارد و مدام در طول خواب بیدار می شود.
بیدار شدن صبح زود و مشکل در به خواب رفتن دوباره نیز از جمله نشانه های بی خوابی است.
اختلال پرخوابی (هایپرسومانیا)
فرد در طول روز چندین بار می خوابد یا چرت میزند و خواب اصلی فرد هرروز بیش از۹ ساعت طول میکشد اما خستگی اورا رفع نمی کند و بعد از بیدار شدن از خواب سرحال و هوشیار نیست.
به طور کلی خواب آلودگی وی باعث اختلال در عملکرد شغلی و اجتماعی فرد شده است.
حمله خواب (نارکولپسی)
به هجوم آوردن خواب حمله ی خواب می گویند.
این هجوم چنان شدید است که شخص در هر موقیعتی مانند راه رفتن، حرف زدن، رانندگی یا تدریس نمی تواند مقاومت کند و کنترل ماهیچه ها را از دست می دهد و به خواب می رود.
حمله ی خواب ممکن است چندبار در روز تکرار شود و از چند ثانیه تا ۳۰ دقیقه طول بکشد.
توهم ، خشکی زدگی (کاهش یا از دست دادن حرکت عضلانی) و فلج خواب (ناتوانی در حرف زدن و حرکت کردن و حتی نفس کشیدن) از جمله نشانه های همراه با حمله خواب است.
وقفه تنفسی در خواب (آپنه ی خواب)
قطع خواب که سبب خواب آلودگی زیاد و یا بی خوابی می شود و این خواب آلودگی از یک اختلال تنفسی ناشی می شود.
قطع و یا کاهش جریان هوا در ناحیه ی بینی و دهان که بیشتر از ۱۹ ثانیه طول می کشد.
این اتفاق در هر ساعت حداقل ۵ بار و در طول شب حداقل ۳۰ بار اتفاق می افتد.
اختلال خواب و بیداری ریتم شبانه روزی
مشخصه ی اصلی این اختلال مختل شدن دایمی و مکرر خواب است.
این اختلال بر اثر تغییر ریتم شبانه روزی و یا عدم هماهنگی بین ریتم های شبانه روزی و برنامه ی خواب_بیداری، که محیط فرد یا برنامه ی کاری یا اجتماعی ایجاب می کند، ایجاد می شود.
انواع کژخوابی ها (پاراسومنیا)
اختلال برانگیختگی خواب
بیدار شدن مکرر از خواب همراه با خواب گردی.
این افراد در حین خوابگردی چهره ای فاقد احساس و چشمهایی خیره دارند و به تلاش دیگران برای بیدار کردنش واکنشی نشان نمی دهند.
وحشت شبانه
فرد به طور ناگهانی و همراه با ترس شدید و تنفس سریع و تعرق زیاد از خواب بیدار می شود و به تلاش دیگران برای آرام کردنش پاسخی نمی دهد.
همچنین رویاها را به خاطر نمی آورد و نسبت به دوره ای که اتفاق افتاده دچار فراموشی می شود.
کابوس
دیدن رویاهای ترسناک و خطرناک در حین خواب ، بیدار شدن مکرر از خواب و یاد آوری دقیق رویاها.
بعضی تمام عمر دچار کابوس هستند و بعضی ها هنگام استرس و بیماری دچار کابوس می شوند.
هرچه استرس زندگی بیشتر باشد کابوس ها هم بیشتر می شوند.
سندروم پای بی قرار
میل شدید به حرکت دادن پاها همراه با احساس های ناراحت کننده و ناخوشایند در پاها.
این میل به تکان دادن پاها در طول دوره های استراحت شروع و بدتر می شود و توسط حرکت دادن پاها تا اندازه ای یا کاملا برطرف می شوند و هنگام بعد از ظهر و یا شب بدتر می شود.
درمان اختلال خواب
برای درمان اختلال خواب لازم است که ابتدا نوع آن و علت ایجاد آن مشخص شود.
همانطور که در ابتدای مقاله گفته شد مشکلات روحی و جسمی مختلفی می تواند سبب ایجاد مشکلات خواب شود و گاهی اختلال خواب نیست که مشکل ساز است بلکه وجود اختلال دیگری سبب ایجاد مشکل خواب شده است و با برطرف شدن آن مسئله، اختلال خواب فرد نیز حل می شود.
به عنوان مثال فردی که دچار اختلال افسردگی باشد با تشخیص افسردگی از طریق متخصص و درمان آن مشکل خواب فرد نیز بر طرف می شود.
پس در اینگونه موارد نیازمند مراجعه به متخصص و بررسی های بیشتر و در صورت لزوم دارو درمانی هستیم.
ولی گاهی مواقع خودمان با یک برنامه ریزی و راهبرد مشخص می توانیم تا حدودی مشکل خواب خودمان را برطرف کنیم :
از جمله کارهایی که می توانیم در منزل انجام دهیم فعالیت بدنی و ورزش است که به بهبود خواب کمک می کند
- ورزش کردن به خصوص در عصر
- نظارت داشتن بر تغذیه: ۴تا۶ساعت قبل از خواب از مصرف خوراکی های کافئین دار مانند قهوه خودداری کنیم و نیز از مصرف غذاهای سنگین بپرهیزیم و سعی کنیم برای وعده ی شام خود از غذاهای سبک مانند انواع سالادها استفاده کنیم. همچنین از مصرف زیاد مایعات در شب خودداری کنیم.
- از دیدن فیلم های ترسناک قبل از خواب پرهیز کنیم
- محیط خواب خود را یک محیط خنک و تاریک و آرام با تهویه ی مناسب انتخاب کنیم .
- از جمله کارهای مفید دیگر که میتوانیم انجام دهیم گرفتن دوش آب گرم قبل از خواب و آرام کردن ذهن خود از طریق گوش دادن به یک موسیقی ملایم و ارامبخش قبل از خواب است.
منبع : اختلال خواب
