بایگانی برچسب برای: مشاوره سلامت

شاخص های سلامت خانواده

در این مقاله قصد داریم در مورد شاخص های سلامت خانواده صحبت کنیم که در ابتدا نیاز است این مفهوم را تعریف کنیم.

تعریف شاخص سلامت خانواده

شاخص سلامت خانواده عبارت است از عملکرد وضعیت اصلی سلامت و کارکردهای مطلوب خانواده برای دستیابی به الگوی جامع و مطلوب از خانواده متناسب با بافت فرهنگی – اجتماعی آن.

ازآنجا که چیستی و چگونگی محتوا و فرآیند عملکرد سالم و ناسالم خانواده در فرهنگ های مختلف، متفاوت است، بررسی ساز و کار سیستم خانواده بدون توجه به بافت فرهنگی – اجتماعی آن امری ناقص و نادرست است.

ولی با ارائه ی مدل مفهومی و آماری شاخص های سلامت خانواده می توان یک مجموعه متفق از شاخص های سلامت را ایجاد کرد که امکان مقایسه شاخص های سلامت یک فرهنگ را با شاخص های سلامت فرهنگ های دیگر میسر می شود.

شاخص های سلامت خانواده، وضعیت یا فرآیندهای حیاتی خانواده را اندازه گیری می کنند که به طور بالقوه قابل تغییر هستند و به نظر می رسد ارتباط قابل ثباتی با نتایج سلامت عمومی داشته باشند.

چرا بررسی شاخص سلامت در خانواده ها مهم است؟

تشکیل خانواده سالم برای اکثر افراد در بافت های فرهنگی مختلف هدفی اساسی و در اولویت است.

افرادی که از خانواده سالم برخوردارند در مقایسه با افرادی که در محیط خانوادگی پر تنش و ناسالم قرار دارند، سطح بالاتری از دوست داشته شدن، مورد حمایت واقع شدن، ارزشمندی، خود کارآمدی و توانایی بهتر برای مقابله با بیماری ها را تجربه می کنند.

در واقع سلامت خانواده با سلامت جسمانی، روانشناختی، اجتماعی و اخلاقی اعضای جامعه همراه است.

خانواده سالم هم یک ایده آل است و هم یک واقیعت

سلامت خانواده چیزی بیش از فقدان آسیب های جسمانی و روانی اعضا است و فرآیندی تعاملی است که با عوامل، روابط و نتایج مثبت همراه است.

شاخص های سلامت خانواده چه مواردی را شامل می شود؟

خانواده های سالم با یکدیگر صمیمی هستند

اعضای خانواده در کنار یکدیگر احساس خوشایندی دارند و از بودن در کنار هم لذت می برند، همینطور حس همدلی میان آنان بالاست.

همچنین نسبت به نیازهای یکدیگر حساسند و هریک از اعضا برای تحقق اهداف بقیه ی اعضا تلاش می کند، که تمام موارد ملاک های یک رابطه ی صمیمی را برآورده می کند.

خانواده های سالم متعادل و متوازن هستند

تعادل در هر بخش و زمینه ای نیاز است که خانواده نیز از این قاعده مستثنی نیست.

تعادل در خانواده به معنی این است که افراد به همان اندازه که با یکدیگر صمیمی هستند همان قدر هم برای حریم خصوصی یکدیگر ارزش قائلند و سعی می کنند آن را حفظ کنند و به حریم خصوصی یکدیگر احترام بگذارند.

همانطور که به نیازهای بقیه ی اعضای خانواده حساسند به نیاز های خودشان نیز توجه می کنند و سعی می کنند تعادل را در تمام زمینه ها حفظ کنند.

در واقع در برخورد با مسائل نه افراط دارند و نه تفریط

اعضا می دانند که چه موضوعاتی را مطرح کنند

در خانواده ی سالم شناخت اعضا از یکدیگر زیاد است.

بنابراین این شناخت باعث می شود که هر یک از اعضای خانواده بدانند دریک  شرایط خاص در مورد چه چیزی باید صحبت و اظهار نظر کنند و چه موضوعاتی را مظرح کنند.

برای حل مشکل به جای سرزنش کردن و کناره گیری میزان مناسبی وقت و انرژی صرف می کنند

در هر خانواده ای ممکن است مشکلی پیش بیاید که یکی از اعضای خانواده علت بوجود آمدن آن مشکل یا مسئله باشد و یا ممکن است که یکی از اعضای خانواده رفتار نادرستی انجام دهد که به خودش آسیب زیادی می زند.

در اینجور مواقع ممکن است بقیه ی اعضای خانواده شروع به سرزنش و تحقیر کردن فرد کنند یا اینکه به طور کامل کناره گیری کنند و اهمیتی به موضوع ندهند.

ولی در خانواده های سالم اینگونه نیست، در خانواده های سالم افراد به جای سرزنش کردن یکدیگر سعی می کنند با یکدیگر گفت و گو کنند و علت آن مسئله را جویا شوند تا بتوانند با هم فکری با یکدیگر آن را حل کنند.

اقدام به مهارت حل مسئله می کنند

زمان هایی که خانواده با چالش روبرو می شود نیاز است که کل اعضای خانواده با یکدیگر هم فکری کنند و به حل مسئله بپردازند.

در واقع در خانواده ی سالم همه ی اعضا نسبت به مشکل خانواده احساس مسئولیت می کنند و برای حل آن اقدام می کنند.

می توانند با انعطاف پذیری کافی تغییرات جدید را بپذیرند و مشکلات را حل کنند

انعطاف پذیری بسیار نقش مهمی در زندگی افراد و همچنین عملکرد خانواده دارد.

همانطور که جامعه و فرهنگ و افراد مدام در معرض تغییر هستند گاهی خانواده نیز دچار تغییراتی خواهد شد اگر اعضای خانواده انعطاف پذیر نباشند و نسبت به تغییرحساس باشند خانواده دچار مشکل می شود و عملکردش مختل خواهد شد .

 ولی خانواده ی سالم انعطاف پذیر است و این انعطاف پذیری سبب می شود اعضای خانواده خیلی زود با تغیرات سازگار شوند و بتوانند روابط خود و خانواده را در آرامش حفظ کنند.

می توانند در مورد تغییرات مورد نیاز در روابط خانوادگی، بدون بروز مشکلات شدید گفت و گو کنند

گفت و گو کردن درمیان اعضای خانواده بدون احساس اضطراب و ایجاد تنش بسیار مهم است.

خانواده های سالم توانایی صحبت کردن با یکدیگر را دارند و به راحتی در مورد مسائل مهم خانواده، مشکلات، تصمیمات و تغییرات با یکدیگر به گفت و گو می پردازند.

البته تعاریف و نظریه های مختلفی در مورد خانواده سالم وجود دارد که همه ی آنها نقطه نظر مشترکی باهم دارند.

یکی دیگر از این نظریه ها، نظریه والش است که 4 ویژگی مهم را برای خانواده سالم برشمرده است:

فقدان علام آسیب شناسی در اعضاء

هیچ یک از اعضای خانواده دچار آشفتگی یا اختلالات روانی و اجتماعی نباشند.

داشتن عملکرد متوسط

با یک الگوی مشاهده  شده ی معمول از رفتار در جامعه جور و هماهنگ باشد و معرف جامعه ای که در آن قرار دارد، باشد.

خانواده سالم به عنوان عملکرد بهینه و مطلوب معرفی می شود

 یک خانواده سالم و بهینه عملکرد و وظایف خانوادگی را به طور موفقیت آمیزی انجام می دهد و رشد اعضا را فراهم می کند.

خانواده سالم به شکل یک پدیده ی تعاملی رشد یابنده است.

با آشنایی با این شاخص ها می توانیم وضعیت خانوادگی مان را بررسی کنیم و در صورت دارا بودن این شاخص ها سعی در حفظ آن کنیم و اگر خانواده مان دارای این ویژگی ها نیست، سعی کنیم برای اصلاح و بهبود آن تلاش کنیم.

نویسنده: کانون مشاوران ایران