طرحواره اطاعت (Obedience schema) به الگوی رفتاری اشاره دارد که در آن افراد نیازها و نظرات دیگران را بر نظرات خود ترجیح می دهند، اغلب به دلیل ترس از طرد شدن یا خشم می باشد.

طرحواره اطاعت چیست؟

 طرحواره چارچوب ذهنی یا میانبر است که به افراد کمک می کند تا اطلاعات را بر اساس تجربیات گذشته تفسیر و پردازش کنند. طرحواره ها می توانند با ارائه روشی ساختاریافته برای درک جهان بر رفتار و تصمیم گیری تأثیر بگذارند.

در روان‌شناسی، طرحواره‌های مربوط به اطاعت شامل الگوهای فکری یا رفتاری باشد که افراد را به تبعیت از ارقام یا قواعد اقتدار سوق می‌دهد بدون اینکه آنها را زیر سوال ببرند. این می تواند به مفاهیمی مانند طرحواره انقیاد مرتبط باشد، که شامل تمایل بیش از حد به اطاعت از دیگران به دلیل ترس از پیامدهای منفی است که اغلب منجر به سرکوب نیازها و احساسات شخصی می شود.

طرحواره ها: میانبرهای ذهنی برای پردازش اطلاعات بر اساس تجربیات گذشته.

طرحواره انقیاد: شامل اطاعت بیش از حد به دلیل ترس از پیامدهای منفی است.

رفتار اطاعتی: می تواند تحت تأثیر طرحواره هایی باشد که انطباق را بر استقلال شخصی اولویت می دهند(منبع)(منبع)(منبع).

نشانه های طرحواره اطاعت

طرحواره اطاعت به الگوی رفتاری اشاره دارد که در آن افراد نیازها و نظرات دیگران را بر نظرات خود ترجیح می دهند، اغلب به دلیل ترس از طرد شدن یا خشم. در اینجا برخی از نشانه های کلیدی مرتبط با طرح اطاعت آورده شده است:

مفهوم نشانه های طرحواره اطاعت شامل درک این موضوع است که چگونه محرک های خاص یا عوامل محیطی می توانند بر احتمال فرد برای اطاعت از قدرت تأثیر بگذارند.

در حالی که اصطلاح «طرحواره» به طور کلی به چارچوب های شناختی اشاره دارد که به سازماندهی و تفسیر اطلاعات کمک می کند، در زمینه اطاعت، می توانیم طرحواره ها را میانبرهای ذهنی در نظر بگیریم که رفتار را بر اساس تجربیات و انتظارات گذشته هدایت می کنند.

عوامل کلیدی مؤثر بر طرحواره اطاعت

• نزدیکی: نزدیک بودن فیزیکی به یک شخصیت مرجع می تواند اطاعت را افزایش دهد. این نزدیکی مقام را برجسته‌تر و فوری‌تر می‌کند و به طور بالقوه انطباق را افزایش می‌دهد.
• مکان: تنظیمات یا محیطی که در آن دستورات داده می شود می تواند به طور قابل توجهی بر سطوح اطاعت تأثیر بگذارد. برای مثال، یک محیط رسمی مانند یک پایگاه نظامی ممکن است اطاعت بیشتری را نسبت به یک مکان معمولی تشویق کند.
• یونیفرم: پوشیدن یونیفرم اغلب با افراد قانونی مرتبط است (به عنوان مثال، افسران پلیس)، که می تواند قدرت درک شده آنها را افزایش دهد و در نتیجه اطاعت را افزایش دهد.
• مشروعیت اقتدار: اگر افراد فردی را به عنوان یک مرجع قانونی تلقی کنند، به احتمال زیاد از دستورات بدون زیر سوال بردن آنها پیروی می کنند. این ادراک اغلب تحت تأثیر نشانه های بیرونی مانند لباس یا عنوان است.
• اشاعه مسئولیت: زمانی که افراد بر این باورند که می توانند مسئولیت اعمال خود را به یک شخصیت اقتدار منتقل کنند، ممکن است تمایل بیشتری به اطاعت از دستوراتی داشته باشند که در غیر این صورت ممکن است از آنها پیروی نکنند.

این عوامل به‌عنوان نشانه‌هایی عمل می‌کنند که طرحواره‌های مربوط به اطاعت را در ذهن ما ایجاد می‌کنند و ما را به سمت رفتار سازگار تحت شرایط خاص هدایت می‌کنند.

نظریه طرحواره در روانشناسی شناختی

در روان‌شناسی شناختی، طرح‌واره‌ها چارچوب‌های ذهنی هستند که برای سازمان‌دهی دانش درباره افراد، رویدادها یا موقعیت‌ها بر اساس تجربیات گذشته استفاده می‌شوند. در زمینه نشانه های طرحواره اطاعت:

طرحواره ها به پیش بینی آنچه در هنگام مواجهه با یک شخصیت مقتدر اتفاق می افتد کمک می کنند.

آنها نحوه تفسیر سیگنال‌های محیط خود (مانند لباس‌های فرم) را راهنمایی می‌کنند و رفتار خود را بر این اساس تنظیم می‌کنند.

این طرحواره ها در طول زمان از طریق تعاملات مکرر با مقامات تکامل می یابند(منبع)(منبع).

درک این نشانه‌های طرحواره بینشی را در مورد اینکه چرا افراد تحت شرایط خاص مطیعانه رفتار می‌کنند و اینکه چگونه این رفتارها توسط فرآیندهای شناختی درونی و عوامل محیطی بیرونی شکل می‌گیرد، فراهم می‌کند(منبع)(منبع).

دلایل ایجاد طرحواره اطاعت

طرحواره اطاعت به یک چارچوب شناختی اشاره دارد که بر تمایل فرد به تبعیت از چهره های اقتدار تأثیر می گذارد. این طرحواره اغلب بر اساس تجربیات اولیه زندگی شکل می گیرد و می تواند به دلایل زیربنایی ایجاد شود:

• اجتناب از پیامدهای منفی: افراد دارای طرحواره اطاعت ممکن است برای اجتناب از پیامدهای منفی مانند خشم، طرد شدن، تحقیر یا رها شدن، از اقتدار پیروی کنند. این انگیزه از تمایل به حفظ روابط اجتماعی و اجتناب از ناراحتی عاطفی ناشی می شود.
• جستجوی تایید و پذیرش: افراد ممکن است از چهره های مرجع به عنوان راهی برای کسب تایید یا پذیرش از سوی دیگران اطاعت کنند. 
• این رفتار اغلب به طرح‌واره‌های شرطی مرتبط است که در آن افراد معتقدند که تبعیت منجر به نتایج مثبتی مانند حمایت عاطفی یا موقعیت اجتماعی می‌شود.
• تجارب و شرطی سازی گذشته: طرحواره های ناسازگار اولیه می توانند به دلیل الگوهای دلبستگی ناایمن در دوران کودکی ایجاد شوند و افراد را وادار می کند که به جای خودگردانی درونی به اعتبار سنجی بیرونی تکیه کنند. 
• این طرحواره ها در طول زمان از طریق تعاملات مکرر تقویت می شوند، جایی که اطاعت برای حفظ روابط ضروری به نظر می رسد.
• عوامل موقعیتی: نشانه‌های بیرونی مانند نزدیکی (از لحاظ فیزیکی نزدیک بودن)، مکان (محیط‌های رسمی) و یونیفرم‌ها می‌توانند مشروعیت درک شده یک شخصیت اقتدار را افزایش دهند و در نتیجه سطوح اطاعت را افزایش دهند.
• برآورده کردن نیازهای روانی: اطاعت می تواند به عنوان یک استراتژی برای برآوردن نیازهای اساسی روانشناختی مانند ایمنی، تعلق یا احترام در زمانی که منابع داخلی ناکافی هستند، عمل کند. با انطباق با انتظارات دیگران، افراد ممکن است در محیط خود احساس امنیت بیشتری کنند(منبع).

این عوامل با شکل دادن به نحوه درک افراد از اقتدار و بر اساس تجارب گذشته و نشانه های محیطی، به توسعه یک طرحواره اطاعت کمک می کنند(منبع)(منبع).

درمان طرحواره اطاعت

طرحواره درمانی اطاعت شامل پرداختن و اصلاح طرحواره های ناسازگار مرتبط با اطاعت از طریق ترکیبی از تکنیک های شناختی، تجربی و رفتاری است. در حالی که طرحواره درمانی به طور خاص بر روی طرحواره های اطاعت متمرکز نیست، اصول آن را می توان برای رسیدگی به مسائل مربوط به اطاعت بیش از حد یا ناسالم به کار برد.

تکنیک های طرحواره درمانی مرتبط با اطاعت

• تکنیک های شناختی: این تکنیک ها شامل شناسایی و به چالش کشیدن الگوهای فکری مضر مرتبط با اطاعت بیش از حد است. 
• ابزارهایی مانند فلش کارت‌های طرحواره و یادداشت‌های روزانه به مراجعین کمک می‌کنند تشخیص دهند که به دلیل تجربیات یا باورهای گذشته، چه زمانی بیش از حد سازگار هستند. 
• تکنیک‌های شناختی همچنین شامل جمع‌آوری داده‌ها می‌شود، جایی که مراجعان شواهدی را از زندگی خود جمع‌آوری می‌کنند که با باورهای منفی آنها در مورد لزوم اطاعت در تضاد است.
• تکنیک‌های تجربی: روش‌هایی مانند تصویرسازی هدایت‌شده، ایفای نقش (از جمله کار با صندلی)، به مراجع اجازه می‌دهد تا موقعیت‌های گذشته را که در آن احساس می‌کردند مجبور به اطاعت بدون زیر سوال بردن قدرت هستند، دوباره تجربه کنند. این به آنها کمک می کند تا احساسات مرتبط با این تجربیات را پردازش کنند و پاسخ های سالم تری ایجاد کنند.
• تکنیک‌های رفتاری: مراجعین رفتارهای جدیدی را از طریق تمرین (در تصویرسازی یا نقش‌آفرینی) یاد می‌گیرند که به جای پیروی کورکورانه، قاطعیت را تقویت می‌کند. تکالیف رفتاری مشوق تمرین این رفتارهای جدید در موقعیت های واقعی زندگی است.
• طرحواره های ناسازگار را شناسایی کنید: الگوهای انطباق بیش از حد ناشی از ترس از طرد شدن یا نیاز به تایید را بشناسید.
• باورهای منفی را به چالش بکشید: از تکنیک های شناختی مانند پرسش سقراطی استفاده کنید تا این ایده را به چالش بکشید که همیشه باید از شخصیت های اقتدار اطاعت کرد.
• مهارت‌های قاطعیت را توسعه دهید: از طریق تمرین رفتاری و تکالیف درسی، بیان نیازها به وضوح و بدون به خطر انداختن ارزش‌های شخصی تمرین کنید.

با بکارگیری این تکنیک‌ها، افراد می‌توانند با ایجاد تعادل بین احترام به اقتدار مشروع و ابراز وجود و استقلال، در جهت ایجاد رابطه سالم‌تر با شخصیت‌های اقتدار کار کنند(منبع)(منبع).

منبع : طرحواره اطاعت چیست؟