ترس از شکست، که با نام آتیکیفوبیا نیز شناخته می‌شود، پدیده‌ای پیچیده است که ریشه در ترکیبی از عوامل روانشناختی، محیطی و گاهی بیولوژیکی دارد. ریشه‌های آن اغلب چندوجهی است و تجربه آن می‌تواند از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت باشد.

ریشه‌های روانشناختی ترس از نرسیدن به موفقیت

کمال‌گرایی: افرادی که تمایلات کمال‌گرایانه دارند، استانداردهای غیرواقع‌بینانه و بالایی برای خود تعیین می‌کنند. فشار برای رسیدن به کمال می‌تواند هرگونه احتمال شکست را فاجعه‌بار جلوه دهد و منجر به اجتناب یا اضطراب در مواجهه با وظایف چالش‌برانگیز شود.
تجربیات منفی گذشته: تجربه شکست‌های قابل توجه، انتقاد یا شرمساری عمومی در گذشته – به ویژه در سال‌های شکل‌گیری شخصیت – می‌تواند ارتباط پایداری بین شکست و درد عاطفی ایجاد کند. این خاطرات می‌تواند افراد را در آینده ریسک‌گریزتر کند.
انتظارات بالا و فشار خارجی: بزرگ شدن در محیط‌هایی که موفقیت بیش از حد مورد تأکید قرار می‌گیرد – چه از طرف والدین، معلمان یا جامعه – می‌تواند ترس مداوم از عدم موفقیت را القا کند. این امر به ویژه زمانی صادق است که شکست به جای حمایت با انتقاد مواجه شود.

عزت نفس پایین و تصویر منفی از خود: افرادی که به توانایی‌های خود شک دارند یا تصویر ضعیفی از خود دارند، بیشتر احتمال دارد از شکست بترسند، زیرا ممکن است شکست‌ها را به عنوان تأییدی بر بی‌کفایتی خود تفسیر کنند.

ترس از شرم یا خجالت: برای بسیاری، ترس کمتر مربوط به خود شکست و بیشتر مربوط به احتمال شرم، خجالت یا قضاوت دیگران است. این بُعد اجتماعی می‌تواند یک عامل بازدارنده قدرتمند برای ریسک‌پذیری باشد.
رویدادهای آسیب‌زا یا استرس‌زای زندگی: تجربیاتی مانند سوءاستفاده، بی‌توجهی یا فقدان‌های قابل توجه می‌تواند اضطراب را افزایش دهد و در ایجاد فوبیا، از جمله ترس از شکست، نقش داشته باشد.
عوامل ژنتیکی و بیولوژیکی: شواهدی وجود دارد که اختلالات اضطرابی، از جمله فوبیاهای خاص مانند آتیکی‌فوبیا، می‌توانند در خانواده‌ها ارثی باشند، که نشان دهنده استعداد ژنتیکی برای برخی افراد است.
یادگیری مشاهده‌ای: مشاهده واکنش منفی والدین یا الگوهای رفتاری به شکست، یا بزرگ شدن در محیطی که اشتباهات تحمل نمی‌شوند، می‌تواند به کودکان بیاموزد که خودشان از شکست بترسند.
تحریف‌های شناختی: نحوه تعریف “شکست” توسط یک فرد نقش مهمی ایفا می‌کند. کسانی که تعاریف سفت و سخت یا افراطی دارند، ممکن است هرگونه نقصی را غیرقابل قبول بدانند و احتمال اجتناب ناشی از ترس را افزایش دهند(منبع)(منبع)(منبع).

شناخت رایج‌ترین شکل‌های فوبیای شکست:

ترس اجتماعی از شکست: نگرانی در مورد قضاوت یا انتقاد دیگران در موقعیت‌های اجتماعی یا عملکردی.

ترس شناختی از شکست: اضطراب در مورد باهوش یا توانمند نبودن به اندازه کافی، که اغلب به صورت اضطراب امتحان یا عملکرد بروز می‌کند.

ترس حرکتی/عملکردی از شکست: ترس از شکست در وظایف یا فعالیت‌های فیزیکی، مانند ورزش یا اجراهای عمومی

ترس از شکست به ندرت توسط یک عامل واحد ایجاد می‌شود. در عوض، معمولاً از طریق ترکیبی از تجربیات شخصی، رفتارهای آموخته شده، تأثیرات اجتماعی و گاهی اوقات زمینه‌های بیولوژیکی ایجاد می‌شود. درک این علل اولین قدم برای پرداختن و غلبه بر ترس است(منبع)(منبع)(منبع).

نشانه‌هایی که نشان می‌دهد از شکست می‌ترسید!

علائم ترس از شکست (آتیکیفوبیا) شامل ترکیبی از علائم عاطفی، رفتاری و جسمی است:

اضطراب، نگرانی یا وحشت در مورد شکست یا قضاوت منفی دیگران اجتناب یا تعلل در انجام کارهایی که ممکن است منجر به شکست شوند خودگویی منفی، دست کم گرفتن توانایی‌ها یا گفتن به دیگران که انتظار شکست دارید تا انتظارات خود را کاهش دهید

مشکل در پذیرش انتقاد یا کمک سازنده احساس غم، افسردگی، تحریک‌پذیری یا خشم مرتبط با ترس از شکست علائم جسمی مانند ضربان قلب سریع، تعریق، سرگیجه، حالت تهوع، لرزش و تنگی نفس ترس از انجام حتی وظایف ساده در محل کار، مدرسه یا خانه(منبع).

مشکل در حفظ روابط یا حفظ انگیزه به دلیل ترس از ناامید کردن دیگران. علائم جسمی لحظه آخری مانند سردرد یا حواس‌پرتی که مانع از آماده‌سازی می‌شوند نگرانی مداوم در مورد اینکه چگونه شکست ممکن است بر ارزش خود، اعتبار یا فرصت‌های آینده شما تأثیر بگذارد(منبع)(منبع).

این علائم در صورت شدت می‌توانند به طور قابل توجهی بر عملکرد شخصی، حرفه‌ای و اجتماعی تأثیر بگذارند(منبع)(منبع)(منبع).

چه کسانی بیشتر دچار این مشکل می‌شوند؟

افرادی که از شکست می‌ترسند، معمولاً چندین ویژگی عاطفی، شناختی و رفتاری را نشان می‌دهند:

نشانه‌های عاطفی: اضطراب، احساس شرم، خجالت، درماندگی، ناتوانی و عزت نفس پایین رایج است. آنها اغلب نگران ناامید کردن دیگران یا قضاوت منفی هستند.
ویژگی‌های شناختی: آنها ممکن است درگیر خودگویی‌های منفی شوند، توانایی‌های خود را دست کم بگیرند و تمایلات کمال‌گرایانه با استانداردهای غیرواقعی بالا داشته باشند.
الگوهای رفتاری: اجتناب از چالش‌ها، تعلل، خود تخریبی و عدم تمایل به امتحان کردن چیزهای جدید رایج است. برخی ممکن است آشکارا شکست خود را پیش‌بینی کنند تا انتظارات را کاهش دهند یا از تلاش برای جلوگیری از درد یا خجالت احتمالی اجتناب کنند.
علائم جسمی: ضربان قلب سریع، گرفتگی قفسه سینه، لرزش، سرگیجه، تعریق و مشکلات گوارشی می‌توانند با ترس از شکست همراه باشند(منبع)(منبع).

طرحواره شکست چیست؟

دلایل اساسی: این ترس اغلب ناشی از ترس از شرم، ترس از ناامید کردن افراد مهم (مانند خانواده)، ترس از ناشناخته‌ها و گاهی اوقات آسیب‌های گذشته مربوط به تجربیات شکست است. در مجموع، این ویژگی‌ها می‌توانند با ایجاد چرخه‌ای از اجتناب و شک به خود، انگیزه، پیگیری هدف و رشد شخصی را به شدت محدود کنند(منبع)(منبع).

راهکارهای عملی برای غلبه بر فوبیای شکست

برای مقابله مؤثر با ترس از شکست، این راهکارهای مورد تأیید متخصصان را در نظر بگیرید:

شکست را به عنوان امری عادی بپذیرید: درک کنید که شکست حتی در بین افراد موفق نیز یک تجربه رایج است. از شکست به عنوان فرصتی برای یادگیری و رشد استفاده کنید.
طرز فکر یک مبتدی را در پیش بگیرید: به جای ترس، با کنجکاوی و گشودگی به چالش‌ها نزدیک شوید. بپذیرید که اشتباه کردن بخشی از یادگیری و پیشرفت است.
ترس‌های خود را تأیید کنید: اضطراب خود را بدون قضاوت بپذیرید. به خود یادآوری کنید که احساس عصبی بودن یا ترس طبیعی است و نباید مانع از اقدام شما شود.
با کسی که به او اعتماد دارید صحبت کنید: به اشتراک گذاشتن ترس‌هایتان با یک دوست، مربی یا درمانگر می‌تواند دیدگاه‌های جدید و حمایت عاطفی را فراهم کند.
به طور منظم ریسک‌های کوچک انجام دهید: با تقسیم اهداف بزرگ به گام‌های قابل مدیریت و تمرین ریسک‌پذیری در موقعیت‌های کم‌ریسک، اعتماد به نفس خود را افزایش دهید.
برای شکست‌ها برنامه‌ریزی کنید: بدترین حالت ممکن و نحوه‌ی بهبودی خود را در نظر بگیرید. داشتن برنامه‌های پشتیبان، اضطراب ناشی از شکست را کاهش می‌دهد.
شکست را به طور مثبت بازسازی کنید: با تمرکز بر آنچه می‌توانید یاد بگیرید به جای خودگویی‌های منفی، نحوه‌ی تفکر خود را در مورد شکست تغییر دهید.
اغلب چیزهای جدید را امتحان کنید: کنار آمدن با ناراحتی از طریق تجربیات جدید به کاهش ترس در طول زمان کمک می‌کند.
با وجود ترس، شجاع باشید: ترس ممکن است از بین نرود، اما عمل کردن علیرغم آن، انعطاف‌پذیری و پیشرفت را ایجاد می‌کند.

این رویکردها، تغییرات طرز فکر، اقدامات عملی و اعتبارسنجی عاطفی را ترکیب می‌کنند تا به شما کمک کنند بر ترس از شکست غلبه کنید و با اعتماد به نفس به جلو حرکت کنید(منبع)(منبع)(منبع).

برای مطالب بیشتر :

منبع : راه های مقابله با ترس از شکست و حرکت به سمت موفقیت