15 نکات کلیدی روش تربیتی صحیح که والدین باید بداند
همه والدین می دانند داشتن فرزند و تربیتش علی رغم شیرینی هایی که دارد یکی از سخت ترین و پرچالش ترین کارهای دنیا است. اغلب والدین قبل از تولد فرزند در مورد روش تربیتی صحیح برای آن ها اضطراب دارند و سعی دارند از روش هایی استفاده کنند که برای شکوفایی استعداد آن ها و تربیت صحیحشان بهترین و درست ترین باشد.
نکات تربیتی کودکان
از آن جا یکی از مهم ترین دغدغه های والدین تربیت صحیح فرزند است، در این قسمت قصد داریم به منظور کاهش استرس والدین نسبت به تربیت کودک، نکات و موارد مهمی تربیتی که نیاز است والدین بدانند را معرفی کنیم.
1. گوش دادن به حرف های فرزند
یکی از راه های افزایش اعتماد به نفس در کودکان این است که والدین به حرف های آن ها گوش بدهند و با برقراری تماس چشمی و قطع نکردن صحبت هایش، به او نشان دهند که حرف های او برایشان مهم و با اهمیت است. زمانی که کودکتان با شما صحبت می کند و به دنبال پیشنهاد یا کمک شما نیست، نباید هیچ کاری انجام دهید و فقط به او گوش دهید و یا سوالاتی مثل “در رابطه با فلان موضوع چه نظری داری؟” از او بپرسید.
گوش دادن فعال به کودک باعث می شود او به ادامه دادن حرف و ارتباطش با شما ترغیب شود.
2. نکات تربیتی کودکان: اجازه ی اشتباه کردن به فرزند دادن
یکی از روش های یادگیری در کودکان اشتباه کردن است. آن ها با اشتباه کردن در زمینه های مختلف یاد می گیرند که چگونه باید مسائل را حل کنند. وقتی کودکتان کاری را اشتباه انجام می دهد نباید وسط کار او را از اشتباهش باز دارید، بلکه باید اجازه دهید او خود متوجه اشتباهش شده و آن را تصحیح کند، مگر اینکه اشتباه کودکتان خطر جانی یا سلامتی برای او داشته باشد؛ این کار باعث افزایش اعتماد به نفس در کودک می شود و مهارت های او را نیز تقویت می کند.
روانشناسان بر این عقیده اند که کودکان زمانی که اشتباهی مرتکب می شوند فقط به حمایت والدین خود نیاز دارند تا به تلاش خود برای تصحیح آن و انجام درست آن کار ادامه دهند. زمانی که کودک این گونه تفکر را می آموزد، مهارت های حل مساله او تقویت شده و احتمال موفقیت آن ها در بزرگسالی نیز بالا می رود.
3. آموزش قدردانی به فرزند از نکات کلیدی در روانشناسی تربیتی کودک
یکی از راه های رسیدن به شادی و رضایت از زندگی قدردانی کردن است، زیرا زمانی که قدردان چیزی هستیم در حقیقت داریم از اتفاقات مثبت زندگی خود لذت می بریم و تمرکز خود را از اتفاقات منفی برداشته ایم. زمانی که ما حس قدردانی نسبت به داشته های خود داریم و آن را به دیگران هم ابراز می کنیم ارتباط قوی و پایداری با آن ها برقرار می کنیم.
این موضوع باید از زمان کودکی به فرزندان آموزش داده شود و در آن ها نهادینه گردد؛ زیرا کودکی که نسبت به داشته های خود قدرشناس و سپاس گزار است احساس شادی بیشتری خواهد کرد، حس همدلی در او تقویت می شود، همچنین در آینده می تواند روابط دوستانه ی بیشتری داشته باشد و در نتیجه کمتر تنها خواهد ماند.
4. وقت گذراندن با فرزند بیرون از خانه
والدین باید زمانی را برای تفریح و گردش در بیرون از خانه و در طبیعت اختصاص دهند، زیرا این کار باعث افزایش روحیه، کاهش پرخاشگری در کودک شده و همچنین باعث می شود با ذهن بازتری روی فعالیت ها و اقدامات دیگر خود تمرکز کنید. فعالیت هایی مثل دوچرخه سواری، پیاده روی، شنا، قایق رانی و گردش در طبیعت باعث کاهش استرس و اضطراب می شود.
5. تشویق و تمجیدِ فرزند
احساسات منفی مثل خشم، عصبانیت و ترس باعث ترشح مواد شیمیایی در بدن می شود که تاثیر آن ها نسبت به احساسات مثبت مثل امید و شادی قوی تر و پایدارتر است، به همین دلیل خاطرات بد و اتفاقات منفی بیشتر در ذهن می ماند و ذهن به وفور آن ها را مرور می کند.
یکی از راه هایی که محققان آن را پیشنهاد می کنند این است که باید کودک خود را مورد تشویق و تمجید قرار دهید و این کار باید به روشی انجام شود که بیشترین اثرگذاری را داشته باشد. زمانی که شما کودکِ خود را به خاطر باهوش بودن، منظم بودن و انجام کارهای مثبتش مورد تشویق و تمجید قرار می دهید باعث تقویت شادی در او خواهید شد. شما باید کودک خود را به خاطر انجام فعالیت های مثبت و تلاش هایش تشویق کنید.
اما این نکته را در نظر بگیرید که در این کار افراط نکنید، و به خاطر هر کار کوچکی او را مورد تشویق قرار ندهید برای مثال تشویق و تمجید از کودکی 8 ساله که خودش لباسش را می پوشد، کاملا بی معنی است و حتی می تواند اثرات منفی روی او داشته باشد.
6. داشتن سرگرمی مشترک و بازی کردن با فرزند
بازی کردن کودکان باعث تقویت و رشد قوه ی تخیل، مهارت و توانایی جسمی، عاطفی و شناختی آن ها می شود. بازی کردن برای رشد مغز بسیار مهم است. کودکان در سنین پایین از طریق بازی با دنیای پیرامون خود تعامل کرده و با آن آشنا می شوند، همچنین بازی باعث کشف استعداد و مهارت های کودک شده و توانایی پیش برد کارهای خود را به او می دهد و مهارت های کار تیمی و رهبری یا حتی پیروی از رهبر گروه را در آن به تقویت می کند.
محبوب ترین هم بازی برای کودکان، والدینشان هستند. بازی والدین با فرزندان علاوه بر کمک به کشف مهارت ها و استعداد کودک و ایجاد رابطه قوی بین کودک و والدین، باعث کاهش استرس در والدین نیز می شود.
بازی کردن بخش مهمی از دوران کودکی است پس نباید بازی کردن با فرزندان را به خاطر افزایش سن آن ها کنار بگذارید؛ بلکه باید بازی های جدید متناسب با سن کودک خود را پیدا کنید و با او همراه شوید.
7.نکات تربیتی کودکان:آموزش همدلی و دلسوز بودن به فرزندان
اینکه فقط دیگران کودک را دوست داشته باشند و با او مهربان باشند کافی نیست، کودک شما باید یاد بگیرد که دیگران را دوست داشته باشد و با آن ها همدل و مهربان باشد، فقط در این صورت است که او از درون احساس رضایت و شادی را تجربه خواهد کرد.
متاسفانه بعضی از والدین با جملات خود و طی روز پیام هایی به کودک خود می دهند که بیانگر شرطی بودن عشق محبت آن ها نسبت به فرزندشان است؛ برای مثال به این پیام را به کودک خود می دهند که “فقط وقتی خوب هستی تو را دوست دارم ” یا “من تو تا وقتی که من را دوست داری، دوست دارم”. این در صورتی است که کودک باید عشق بدون قید و شرط را تجربه کند و بیاموزد، تا بتواند نسبت به دیگران نیز این گونه رفتار کند و با آن ها همدل و مهربان باشد.
8. ابراز عشق و آغوش گرفتن فرزند
والدین باید عشق و محبت را به فرزند خود نشان دهند. تماس فیزیکی مثل بغل کردن، نوازش و بوسیدن اعضای خانواده می تواند یکی از راه های نشان دادن محبت و عشق باشد. این کار باعث می شود کودک احساس امنیت داشته باشد و خودش نیز محبت کردن را بیاموزد.
همچنین باید کودک خود را در آغوش بگیرید و او را نوازش کنید، اینکار به هر دوی شما احساس مثبت و خوبی خواهد داد. این نکته را به خاطر داشته باشید که سیستم حسی بدن ما برای رفع نیازهای ما با اجتماع ساخته شده و تماس فیزیکی یکی از راه های برقراری ارتباط و تقویت احساسات مثبت در انسان ها می باشد.
9. آموزش تعادل در احساس و رفتار به فرزند
قشر جلوی مغز که عواطف را تعدیل می کند، به تأثیر و تعامل والدین نیز حساس است. زمانی را در نظر بگیرید که با کودک خود به بازار رفته اید و کودک شما از شما می خواهد که برایش اسباب بازی بخرید و شما درخواستش را رد می کنید. در این حالت معمولا بچه ها ابتدا غر می زنند و اگر به خواسته ی خود نرسند، شروع به داد و فریاد و حتی گریه کردن در خیابان می کنند.
این شرایط برای هر پدر و مادری استرس زا و عصبانی کننده خواهد بود، اما رفتار شما می تواند تعیین کننده ی نوع رفتار و واکنش فرزندتان در این موقعیت و در شرایط مشابه به آن در آینده باشد. اگر شما در این شرایط برای ساکت کردنش، اسباب بازی را برای او بخرید، به او یاد داده اید که با تکرار این رفتار در موقعیت های مشابه می تواند به خواست هایش برسد و همچنین اگر از کودک عصبانی شود، سر او داد بکشید یا او را رها کنید نیز اثرات منفی روی او خواهد داشت.
والدین به جای رفتارهای نامناسب با فرزندشان، باید واکنش های مناسب عاطفی را برای شرایط خاص یاد گرفته و از آن الگوبرداری کنند تا رفتار مناسبی با فرزند خود داشته باشند. در این حالت کودک نیز رفتار درست را یاد می گیرد و آن را تکرار می کند.
10. پاسخ دادن به سوالات فرزند از نکات تربیتی کودکان
دنیای کودکان پر است از سوالات مختلف و گاهی عجیب و غریب که باعث سردرگمی والدینشان می شود. عده ای تصور می کنند که کودکانی که زیاد سوال می پرسند، غیر عادی هستند؛ ولی باید گفت نه سوالات زیاد کودک غیرعادی است و نه جواب دادن والدین به آن ها کار سختی است. زیرا کودکان به شنیدن جزئیات تمایلی ندارند و یک پاسخ ساده و کوتاه می تواند برای آن ها کافی باشد. این در حالی است که بزرگترها برای سوالات کودکان به دنبال جواب های کامل و جزئی هستند.
واکنش والدین در مقابل سوالات کودکان بسیار با اهمیت است و تاثیر زیادی در شکل گیری شخصیت فرزندان دارد. نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه کنیم این است که در هیچ شرایطی برای پاسخ دادن به سوالات، به فرزندتان دروغ نگویید؛ این کار باعث آسیب زدن به رابطه والدین و فرزند می شود زیرا آن ها فکر می کنند که والدینشان دروغ گو و یا نادان هستند و در نتیجه نمی توانند به آن ها اعتماد کنند.
11. عدم مقایسه فرزند با دیگران
شما باید به عنوان والدین این را بپذیرید که هر کودک شخصیت مستقل از دیگران دارد و از ویژگی ها، استعدادها و مهارت های متفاوتی برخوردار است. وظیفه شما به عنوان والدین است که این مهارت و استعداد را کودک خود پیدا کرده و به شکوفایی آن کمک کنید، نه اینکه آن ها را تغییر دهید و شبیه آن چه خود می خواهید یا فکر می کنید درست است، کنید.
بعضی از والدین برای تنبیه یا تحریک فرزند برای انجام دادن کاری که خودشان می خواهند، از مقایسه کردن استفاده می کنند. اما باید بدانید که شما به هیچ وجه نباید کودک خود را به کودکان دیگر مقایسه کنید، این کار نه تنها باعث پیشرفت و موفقیت کودک نمی شود بلکه اثرات منفی زیادی روی روحیه کودک شما دارد و باعث کاهش عزت نفس و اعتماد به نفس او خواهد شد.
12. انجام بازی های فکری با فرزند
مغز کودکان انعطاف پذیری و توانایی یادگیری بسیار بالایی دارد، این دوران بهترین زمان برای آموزش به کودکان و تقویت مهارت های ذهنی و فکری آن ها است. بهتر است در این دوران با کودک خود بازی های فکری مثل درست کردن پازل درست کردن، را انجام دهید و هم چنین آن ها را با زبان های خارجی و خواندن کتاب آشنا کنید.
13. ایجاد حس رقابت در فرزند
یکی از مهارت هایی که باید به کودکان آموزش داده شود، مهارت رقابت سالم با دیگران است. کودک باید یاد بگیرد که در زندگی هم برد و هم باخت وجود دارد و او باید تلاش خود را برای برنده شدن کند ولی اگر باخت نیز مشکلی به وجود نخواهد آمد.
14. نکات تربیتی کودکان: آموزش خوب صحبت کردن
رشد زبانی، یعنی نحوه سخن گفتن، یکی از مهم ترین و سازنده ترین ابعاد رشدی هر فردی است. نوع آموزشی که والدین در این زمینه به کودکانشان می دهند، تاثیر مستقیمی روی خوش زبان و یا بد زبان شدن فرزندان دارد.
والدین باید به کلماتی که در حین صحبت با فرزند خود یا حتی دیگران استفاده می کنند، توجه زیادی داشته باشند زیرا این کلام تاثیر زیادی روی مهارت گفتاری کودک در آینده دارد.
لازم است که همه والدین، با مراحل رشد زبانی کودک آشنا شوند و راهکارهای مناسب برای آموزش صحیح آن به فرزندان را یاد بگیرند.
15. آموزش درست غذا خوردن به فرزند
یاد دادنِ آداب غذا خوردن به فرزند برای بسیاری از والدین کلافه کننده است. آن ها آرزوی روزی را دارند که فرزندشان بدون آن که غذایش را روی لباسش بریزد یا حداقل تا شعاع دوری از دور دهانش غذا نچسبیده باشد، غذایش را تمام کند.
واقعیت این است درست غذا خوردن کودک تا زمانی که آداب آن را یاد نگرفته اند، برای بسیاری از والدین فقط یک رویا است. شما نمی توانید منتظر معجزه ای در روش غذا خوردن فرزند خود باشید، آن هم زمانی که خودتان همیشه با عجله و سرپا غذا می خورید و یا وقت کافی برای غذا خوردن با فرزندتان را ندارید. شما باید روش درست غذا خوردن را از همان ابتدای کودکی که فرزندتان شروع به غذا خوردن می کند، به او یاد بدهید تا این رفتار نیز مانند سایر رفتارهای مرتبط با سبک زندگی برای فرزندتان تبدیل به یک عادت شود.
سایر نکاتی که والدین باید برای پرورش فرزندانشان بدانند
نکات دیگری که لازم است در تربیت فرزندان به آن توجه کنید عبارتند از:
- به کودک خود جملاتی مثل ساکت شو، سکوت کن و یا حرف نزن را نگویید.
- آن ها را با کتاب خواندن آشنا کنید، برایش کتاب قصه بخوانید.
- اجازه ندهید زمان فراغت فرزندتان فقط با موبایل و تبلت و بازی رایانه ای پر شود، به آن ها یاد بدهید که چگونه اوقات فراغت خود را بدون این وسایل بگذرانند.
- با فرزند خود موسیقی خوب و مناسب گوش دهید.
- قوانین زیاد و سخت گیرانه ای برای کودکتان تعیین نکنید.
- در تربیت کودک خود ثابت قدم باشید.
- انتظارات خود از فرزندتان را متناسب با سن، توانایی و مهارت های او تعیین کنید و انتظارات مشخص و مختصری از آن ها داشته باشید.
