بایگانی برچسب برای: روش های تربیتی کودکان

روش های تربیتی کودکان یکی از مهم‌ترین و دشوارترین مسئولیت‌های والدین است. تربیت صحیح کودک می‌تواند زمینه‌ساز رشد و شکوفایی او در تمام ابعاد فردی، اجتماعی، تحصیلی و شغلی شود. از سوی دیگر، تربیت غلط کودک می‌تواند منجر به بروز مشکلات مختلفی در دوران کودکی و بزرگسالی او شود.

در این مقاله به بررسی اصول و نکات مهم تربیت کودک می‌پردازیم.

تربیت کودک

روش های تربیتی متفاوتی برای کودکان وجود دارد و والدین می توانند با آشنایی با این روش ها، بهترین روش تربیتی که متناسب با خلق و خو و شخصیت کودکشان است را پیدا کنند و از آن برای تربیت فرزند خود استفاده نمایند. هیچ روش قطعی و یکسانی برای تربیت همه کودکان وجود ندارد، زیرا هر کودک شخصیت و رفتار منحصر به فردی دارد. تربیت کودک بر اساس اصول زیر انجام می‌شود:

• عشق و محبت: پایه و اساس تربیت کودک، عشق و محبت والدین به او است. کودکی که مورد محبت و توجه والدین خود قرار می‌گیرد، احساس امنیت و آرامش می‌کند و اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کند.
• احترام: والدین باید به کودک خود احترام بگذارند و او را به عنوان یک فرد مستقل و با ارزش بپذیرند. کودکی که مورد احترام والدین خود قرار می‌گیرد، احساس ارزشمندی می‌کند و به حقوق خود احترام می‌گذارد.
• نظم و انضباط: نظم و انضباط یکی از عوامل مهم در تربیت کودک است. والدین باید قوانین و مقرراتی را برای کودک خود تعیین کنند و از او بخواهند که به این قوانین پایبند باشد. البته نظم و انضباط باید به صورت منطقی و عادلانه اعمال شود.
• مشارکت کودک در تصمیم‌گیری: والدین باید به کودک خود اجازه دهند که در تصمیم‌گیری‌های مربوط به او مشارکت داشته باشد. این کار به کودک کمک می‌کند تا احساس استقلال و مسئولیت‌پذیری بیشتری پیدا کند.
• تحسین و تشویق: والدین باید کودک خود را به خاطر رفتارهای مثبتش تحسین و تشویق کنند. این کار به کودک کمک می‌کند تا رفتارهای مثبت را ادامه دهد.
• آموزش صحیح: والدین باید به کودک خود آموزش‌های لازم را در زمینه‌های مختلف مانند بهداشت، مهارت‌های زندگی، اخلاق و ارزش‌ها ارائه دهند.

پیشنهاد مشاور: تربیت کودک دو ساله ✔️ نکات روانشناسی که نمی دانید

تربیت فرزند از نظر روانشناسی

رفتار والدین باید با توجه به سن و نیازهای کودک باشد. در سنین پایین، کودکان به محبت و توجه والدین بیشتر نیاز دارند. آنها باید بدانند که والدین آنها آنها را دوست دارند و از آنها حمایت می‌کنند. والدین می‌توانند با در آغوش گرفتن، بوسیدن، صحبت کردن با کودک و بازی با او، محبت خود را به او نشان دهند.

در سنین بالاتر، کودکان به استقلال بیشتری نیاز دارند. والدین باید به کودک اجازه دهند که کارهای خود را به تنهایی انجام دهد و مسئولیت‌پذیر باشد. آنها باید به کودک اعتماد کنند و به او آزادی عمل بدهند.

در هر سنی، والدین باید به کودک احترام بگذارند. آنها باید به نظرات کودک گوش دهند و دیدگاه او را در نظر بگیرند. آنها نباید با کودک پرخاشگری کنند یا او را تحقیر کنند.

در اینجا چند نکته برای روش های تربیتی کودکان آورده شده است:

• به کودک محبت و توجه نشان دهید. کودکان به محبت و توجه والدین بیشتر نیاز دارند. آنها باید بدانند که والدین آنها آنها را دوست دارند و از آنها حمایت می‌کنند.
• به کودک استقلال بدهید. در سنین بالاتر، کودکان به استقلال بیشتری نیاز دارند. والدین باید به کودک اجازه دهند که کارهای خود را به تنهایی انجام دهد و مسئولیت‌پذیر باشد.
• به کودک احترام بگذارید. والدین باید به نظرات کودک گوش دهند و دیدگاه او را در نظر بگیرند. آنها نباید با کودک پرخاشگری کنند یا او را تحقیر کنند.

پیشنهاد مشاور: تربیت کودک بیش فعال

• قوانین و انتظارات خود را به کودک توضیح دهید. کودکان باید بدانند که چه رفتارهایی از آنها انتظار می‌رود. والدین باید قوانین و انتظارات خود را به کودک توضیح دهند و آنها را به طور مداوم اجرا کنند.
• برای کودک الگوی باشید. کودکان از والدین خود الگوبرداری می‌کنند. والدین باید رفتارهایی را که می‌خواهند کودک آنها داشته باشد، خود نیز داشته باشند.
• رفتار والدین با کودکان تأثیر زیادی بر آینده آنها دارد. والدین با رفتار خود می‌توانند به کودک کمک کنند تا فرد موفق و سالمی شود.

 

تربیت کودک دکتر هلاکویی

انواع تربیت کودک به صورت زیر می باشد و والدین می توانند با مطالعه در مورد آن ها روش های تربیتی کودکان مناسب تری را انتخاب کنند:

• محدودیت کم کودک، محبت زیاد 
• محدودیت کم کودک، محبت کم
• محدودیت زیاد کودک، محبت زیاد 
• محدودیت زیاد کودک، محبت کم

پیشنهاد مشاور:  تربیت فرزند پسر

بایدها و نبایدهای تربیت فرزند

در ادامه به بایدها و نبایدهای روش های تربیتی کودکان می‌پردازیم.

بایدها

• عشق و محبت: اولین و مهم‌ترین اصل در تربیت فرزند، عشق و محبت است. کودکان نیاز دارند که احساس کنند والدینشان آن‌ها را دوست دارند و برایشان ارزش قائل هستند. والدین باید به فرزندان خود عشق و محبت خود را به زبان بیاورند و با رفتارهایشان این محبت را نشان دهند.
• قوانین و انتظارات واضح: کودکان نیاز به قوانین و انتظارات واضح از سوی والدین خود دارند. این قوانین و انتظارات باید متناسب با سن و بلوغ کودک باشد. والدین باید به فرزندان خود توضیح دهند که چرا این قوانین و انتظارات وجود دارند.
• محدودیت‌ها: کودکان باید یاد بگیرند که محدودیت‌هایی در زندگی وجود دارد. والدین باید به فرزندان خود محدودیت‌های مشخصی را آموزش دهند. این محدودیت‌ها باید عادلانه و منطقی باشد.
• تحسین و تقویت: والدین باید فرزندان خود را برای رفتارهای مثبت آن‌ها تحسین و تقویت کنند. این کار باعث می‌شود که کودکان رفتارهای مثبت خود را تکرار کنند.
• آموزش مهارت‌های زندگی: والدین باید به فرزندان خود مهارت‌های زندگی مانند مدیریت خشم، حل مسئله، تصمیم‌گیری و ارتباط موثر را آموزش دهند. این مهارت‌ها به کودکان کمک می‌کند تا در زندگی خود موفق شوند.
• وقت گذاشتن برای فرزند: والدین باید برای فرزندان خود وقت بگذارند. این وقت گذاشتن می‌تواند شامل بازی کردن، صحبت کردن، انجام فعالیت‌های مشترک و غیره باشد. وقت گذاشتن برای فرزند باعث می‌شود که کودک احساس کند که والدینش او را دوست دارند و برای او اهمیت قائل هستند.

 

نبایدها

• مقایسه کودک با دیگران: مقایسه کودک با دیگران، باعث می‌شود که کودک احساس کند که خوب نیست. والدین باید از مقایسه کودک با دیگران خودداری کنند.
  فریاد زدن و تنبیه بدنی: فریاد زدن و تنبیه بدنی، روش‌های موثری برای تربیت کودک نیستند. این روش‌ها باعث می‌شوند که کودک احساس خشم و نفرت کند و اعتمادش به والدینش از بین برود.
• سهل‌گیری بیش از حد: سهل‌گیری بیش از حد، باعث می‌شود که کودک احساس کند که والدینش او را کنترل نمی‌کنند. والدین باید در برابر رفتارهای نامناسب کودک، قاطع باشند.
• تحقیر و سرزنش کودک: تحقیر و سرزنش کودک، باعث می‌شود که کودک احساس ناامنی و بی‌ارزشی کند. والدین باید از تحقیر و سرزنش کودک خودداری کنند.
• توقعات غیرواقعی از کودک: والدین باید توقعات واقع‌بینانه‌ای از کودک خود داشته باشند. انتظارات غیرواقعی، باعث می‌شود که کودک احساس ناامیدی و شکست کند.

تربیت فرزند یک فرآیند پیچیده و طولانی است که نیازمند تلاش و صبر والدین است. والدین باید با مطالعه و آگاهی از اصول تربیت فرزند، بهترین روش‌های تربیتی را برای فرزند خود انتخاب کنند.

به این نکته بسیار مهم نیز باید توجه شود که کودکان امروزی بر خلاف کودکان قدیم، شنیدن نصیحت و اندرز را دوست ندارند پس باید با شیوه ی رفتاری مناسب خود، آن ها را در مسیر تربیتی قرار دهید و روش های تربیتی کودکان را جدی بگیرید.

روش های تربیتی کودکان

۱. به شخصیت کودک احترام بگذارید.

احترام به شخصیت کودک باعث ایجاد محبت و مهر او به والدین می شود و او را به فردی سازگار در اجتماع و خانواده تبدیل می کند. کودکی که مورد احترام والدین است، نسبت به والدینش رفتاری محترمانه خواهد داشت. پس برای اینکه احترام بین والدین و فرزند حفظ شود باید با کودک خود محترمانه رفتار کنید و به شخصیت او احترام بگذارید.

پیشنهاد مشاور: تفاوت های تربیتی پسران و دختران

۲. صبور باشید

روش های تربیتی کودکان مهم ترین و سخت ترین مسئولیت والدین نسبت به فرزندانشان است. ممکن است استفاده از یک روش تربیتی برای کودک شما نتیجه ندهد، در این مواقع باید صبور باشید و مایوس نشوید. قواعد و قوانین خود را حفظ کرده و آن را ادامه دهید.

۳. انتخاب روش های تربیتی کودکان 

همانطور که قبلا نیز گفته شد، برای تربیت کودک باید خلق و خو و شخصیت او را در نظر بگیرید و متناسب با آن روشی را اتخاذ کنید. باید منظور خودتان را به طور واضح و ساده به کودک بفهمانید و توقعات خود را متناسب با سن کودک خود تنظیم کنید. گاهی اوقات والدین بدون این که منظور خود را به درستی به کودک فهمانده باشند، از او توقع دارند که خواسته آن ها را برآورده کند و یا حتی انتظارات بیش از حد و غیر عادی از او دارند.

۴. دلیل بدرفتاری کودک خود را شناسایی کنید.

گاهی اوقات بدرفتاری کودک به دلیل خاصی انجام می گیرد، اتفاق یا واقعه ای که کودک را متاثر کرده و باعث شده که کودک با رفتاری نادرست و غیرقابل توجیه نسبت به آن واکنش دهد. برای مثال ممکن است کودک برای دریافت محبت از والدینش از روش هایی مثل دروغ گویی یا غیبت کردن و غیره استفاده کند. ریشه یابی رفتارهای نادرست می تواند قدم بزرگی در رفع و تغییر آن رفتار در کودک باشد.

 

روش تربیت فرزندان در سنین مختلف

۱. آماده سازی (بارداری).

والدین برای آمدن نوزاد آماده می شوند و در همان زمان در مورد اینکه چگونه زندگی آن ها بعد از بچه تغییر خواهد کرد و چگونه با مسئولیت ها و چالش های نوزاد کنار خواهند آمد فکر می کنند.

۲. رفع نیاز (از تولد تا ۱۸-۲۴ ماهگی).

والدین دچار احساس دلبستگی شده و یاد می گیرند که نیازهای کودک را همزمان با کار، زندگی اجتماعی و مشکلات خانواده متعادل کنند.

۳. تربیت کودکان ۳تا۵سال

والدین سعی می کنند برای فرزندان خود مرزها و قوانینی تعیین کنند. قوانین اغلب در این مرحله کاملا محکم هستند تا ایمنی کودک را تضمین کنند. با این حال، والدین باید سعی کنند دلایل قوانین مختلف را توضیح دهند و شروع به راهنمایی فرزندشان به سمت استقلال و توانایی انتخاب های مناسب به تنهایی کنند.

۴. همدلی (۵ سال – نوجوانی).

والدین به کودکان تا سن نوجوانی یاد می دهند دیدگاه دیگران را در نظر بگیرند، رفتارهای دیگران را تفسیر کنند و بر اساس آن واکنش نشان دهند. کودکان اغلب یاد می گیرند که با تغییرات همسالان مانند قلدری، فشار همسالان، مقایسه با همسالان و ایفای نقش در گروه دوستان کنار بیایند. والدین می توانند به فرزندان خود کمک کنند تا از این موقعیت های اجتماعی دشوار عبور کند.

۵. وابستگی متقابل (در دوران نوجوانی).

این زمان می تواند برای والدین و نوجوانان سخت باشد، زیرا خانواده تلاش می کند تا تعادلی بین افزایش آزادی و استقلال نوجوان پیدا کنند. اختلاف نظرها می تواند منجر به مشاجره شود. ارتباط موثر و محترمانه در این مرحله نه تنها بین نوجوان و مادر یا پدرش بلکه برای ارتباط والدین با یکدیگر نیز بسیار مهم است.

۶. استقلال (اواخر نوجوانی تا بزرگسالی).

مرحله استقلال زمانی است که کودک به استقلال کامل یا تقریباً کامل می رسد. این مرحله لزوماً با خروج فیزیکی جوان از خانه همراه نیست. والدین و فرزندان می توانند نقش های جدید را شکل دهند و در موقعیتی برابرتر شروع به برقراری ارتباط کنند. این مرحله می‌تواند زمان غم‌انگیزی برای والدین باشد زیرا هویت خود را دوباره تعریف می‌کنند و احساس می کنند که فرزندشان دیگر به آن ها وابسته نمی باشد.

آشنایی با مراحل بالا به شما کمک می کند تا روش های تربیتی کودکان را با توجه به شرایط موجود انتخاب کنید.

تربیت کودک در اسلام

اهداف تربیت کودک در اسلام، عبارتند از:

• پرورش ایمان و اعتقادات دینی در کودک
• آموزش احکام و دستورات دینی به کودک
• تربیت کودک به اخلاق و رفتارهای پسندیده
• پرورش استعدادها و توانایی‌های کودک

منبع : ۰ تا ۱۰۰ روش های تربیتی کودکان در روانشناسی (۲۰۲۴)