بی اختیاری ادرار در کودکان
بی اختیاری ادرار در کودکان اصطلاحی پزشکی برای عدم کنترل مثانه است که منجر به نشت تصادفی ادرار می شود. بی اختیاری ادرار یک مشکل بسیار شایع در کودکان است که شیوع آن تقریباً به ۲۰ درصد می رسد که متاسفانه اغلب ناشناخته و دست کم گرفته می شود، در نتیجه تعداد کمی از کودکان موفق به حل کامل مشکل خود می شوند.
بی اختیاری ادرار در کودکان در طول روز در دختران شایع تر است. شب ادراری در پسران و کودکانی که سابقه خانوادگی بی اختیاری شبانه دارند بیشتر است. بی اختیاری شبانه و روز هر دو علائم هستند (نه تشخیص) و پزشکان به دنبال علل زمینه ای هستند.
علت بی اختیاری ادرار در کودکان
بی اختیاری ادرار در کودکان ممکن است در طول روز یا شب رخ دهد و گاهی اوقات ممکن است نشان دهنده برخی از مشکلات سلامتی مانند موارد زیر باشد:
- رویدادهای استرس زا مانند طلاق یا جدایی والدین، جابجایی یا مرگ در خانواده می توانند باعث بی اختیاری ادرار در کودک شوند (معمولاً موقتی).
- کودکانی که مورد آزار جنسی قرار می گیرند ممکن است دچار بی اختیاری ادرار شوند.
- عفونت مجاری ادراری
- دیابت، وضعیتی که در آن گلیسمی بیش از حد بالا است
- مشکلات کلیوی
- مشکلات عصبی
- یبوست، وضعیتی که در آن کودک کمتر از دو بار در هفته مدفوع می کند یا مدفوع سفت، خشک، کوچک و به سختی دفع شود،
- آپنه انسدادی خواب (OSA)، وضعیتی که در آن تنفس در طول خواب متوقف می شود، اغلب به دلیل التهاب یا بزرگ شدن لوزه ها
- مشکلات ساختاری دستگاه ادراری
امکان دارد این تخلیه، روزها نیز اتفاق بیفتد اما اکثر اوقات در شب این اتفاق رخ می دهد. تخلیه ی ادرار معمولا با خواب هایی که کودک می بیند همراه است. امکان دارد که کودک در خواب خود را در شرایطی مناسب برای ادرار ببیند و به همین علت عمل تخلیه صورت می گیرد. و سپس کودک پس از بیدرای می بیند که جای خود را خیس کرده است.
در اغلب موارد بی اختیاری ادرار در کودکان علت مشخصی ندارد و اغلب نتیجه عوامل متعدد است. اگرچه این اختلال بر بسیاری از کودکان تأثیر می گذارد، اما به طور کلی به مرور زمان ناپدید می شود.
اختلالات ادراری در کودکان
- هیدرونفروز. به تورم در یک یا هر دو کلیه به دلیل تجمع ادرار گفته می‌شود.
- عفونت کلیه
- رفلاکس وزیکوورترال (ریفلاکس ادراری). برگشت ادرار از مثانه به کلیه‌ها است.
- مثانه بیش‌فعال. فرد به طور مکرر و ناگهانی ادرار دارد.
- گلومرولونفریت. این یک بیماری خود ایمنی است که باعث التهاب گلومرول ها که در کلیه ها هستند و مواد زائد را از خون خارج می کنند و ادر تولید ادرار نقبش دارند. این التهاب منجر به تجمع مواد زائد در خون، تورم و نارسایی کلیه شود.
- دریچه های خلفی پیشابراه (PUV). نقص مادرزادی است که بر مجرای ادرار تأثیر می گذارد.
- بیماری کلیه پلی‌کیستیک. این کیست می توانند و باعث بزرگ شدن کلیه ها شوند.
درمان بی اختیاری ادرار در کودکان
برای رفع این اختلال راه های متعددی وجود دارد و با استفاده از این روش ها، موفقیت هایی به دست آمده است. برای نمونه چند روش از این روش های درمانی را ذکر می کنیم:
- نکته مهم دیگر این است که کودک را سرزنش نکنید، او حتی اگر نشان ندهد نیز ناراحت است (مثلاً به دلیل تمسخر به دلیل بوی بد یا خیس کردن خود)، والدین باید از او حمایت کنند و باعث شوند او احساس تنهایی نکند. آموزش صحیح دفع ادرار، چه در پسر و دختر و همچنین زمان انجام آن بسیار مهم است، یعنی یاد بگیرید که به طور منظم هر ۲-۳ ساعت به دستشویی برود.
- رژیم غذایی و تغذیه: به نظر نمی رسد رژیم غذایی و تغذیه نقش موثری در ایجاد یا پیشگیری از بی اختیاری ادرار در کودکان داشته باشند، اگرچه اطمینان از مصرف خوب مایعات در طول روز و اجتناب از مصرف کافئین (موجود در بسیاری از نوشابه ها) می تواند مفید باشد.
- دارو درمانی: از این روش باید به ندرت و بسیار کم و همچنین فقط به عنوان آخرین وسیله استفاده کرد. پزشکان معمولی که بیشتر به عینیات و به مسائل قابل لمس تکیه دارند به درمان های داروئی و دینامیک شب ادراری تمایل دارند. شاید دارو در موارد شدید اختلال که سبب بروز مسائل جدی اجتماعی – هیجانی در کودکان می شود، استفاده اش ضروری به نظر می رسد اما اگر مشکلات منازعه ای و هیجانی کودک را از بین نبریم، دادن دارو سبب به وجود آوردن مشکل جدیدی خواهد شد. داروهایی همانند ” ایمی پیرامین ” و ” بلادن ” که در درمان شب ادراری مؤثر می باشند و ترشح را کم می کنند، امکان دارد که تجویز شود و یا به کودک بگویند قبل از خواب آب و یا مایعات استفاده نکند تا ادرار زیادی تولید نشود. همچنین امکان ددارد که پزشک بگوید که نصف شب کودک را از خواب بیدار کنید که در توالت ادرار خود را تخلیه کند یا هر شب که جایش را خیس نکرد، به او پاداش بدهید و یا بگویید که روش های مشابه دیگر را به کار بگیرید. در مورد شب ادراری سطحی و خفیف ، امکان دارد که که این گونه وسیله ها مؤثر باشد، اما در مورد شب ادراری شدید نه تنها این روش ها مؤثر نیست ، نیز امکان دارد که مشکل را بغرنج تر کند. تمام این وسایل و این روش ها ی بازداشتن، زمانی مؤثر هستند که مشکلات عاطفی کودک حل شوند و صمیمیت و رابطه خوبی بین کودک و والدین وجود داشته باشد.
بی اختیاری ادرار در کودکان چقدر شایع است؟
بی اختیاری ادرار در کودکان نسبتا شایع در کودکان است و بیش تر کودکان در دوره ای با این مشکل مواجه می شوند. این مشکل با توجه به رشد فیزیکی و اجتماعی، سیستم عصبی مرکزی و محیط فرهنگی متفاوت است. به طور کلی می توان بیان کرد که اکثر بیمارانی که با بی اختیاری ادرار به پزشک اطفال مراجعه می کنند در ۲ گروه قرار دارند:
- دختران (به ندرت پسران) ۴ سال و بالاتر با عادت به تعویق انداختن ادرار، همراه با بی اختیاری، یبوست و عفونت ادراری مکرر.
- کودکان از هر دو جنس در سنین پیش دبستانی (۴-۶ سال)
فقط بخش بسیار کوچکی از کودکان مبتلا به بی اختیاری ادرار در کودکان دارای مشکلات عملکردی جدی هستند.
مشکل بی اختیاری ادرار در کودکان در روز یا شب ۲۰ درصد از جمعیت کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد. این اختلال باید توجه زیادی شود زیرا این فقط یک مشکل اجتماعی نیست و در برخی موارد نشانه عفونت یا ناهنجاری های دستگاه ادراری است که می تواند منجر به آسیب احتمالی در آینده به عملکرد کلیه شود.
بی اختیاری ادرار در مدرسه
بی اختیاری ادرار نه تنها برای کودکان شرم آور است، بلکه برای معلمان و مراقبان نیز دشوار است.
بنابراین با معلمان به طور واضح و آشکار صحبت کنید تا توجه و آگاهی کافی داشته باشند. بنابراین می توانند از کودک بخواهند که قبل از هر بیرون رفتن، قبل از غذاخوری یا به طور منظم در طول روز به توالت برود. در صورت بروز حادثه، وسیله ای را در مدرسه بگذارید که برای تعویض لباس کافی باشد.
کودک خود را عصبانی یا تحقیر نکنید، به خصوص در مقابل دوستان یا کارکنان مدرسه: این رفتارها نتیجه معکوس دارند. آنها فقط ناراحتی احتمالی را تقویت می کنند و از ایجاد یک تبادل سازنده جلوگیری می کنند.
چرا بی اختیاری ادرار باعث عفونت دستگاه ادراری می شود؟
افزایش فشار درون مثانه، ناشی از عملکرد نادرست ساختارهای مسئول ادرار است و می‌تواند به بافت داخلی “لوله‌هایی” که از کلیه ها به مجرای ادرار می‌رسند آسیب برساند. ارتباط قوی بین یبوست و عفونت های مکرر دستگاه ادراری به خصوص در دختران وجود دارد. علل می تواند متفاوت باشد، مانند: تغییر اکوسیستم روده، انسداد مکانیکی، یا کلونیزاسیون باکتریایی غیرطبیعی دستگاه ادراری (پری مجرای ادرار).
علائم عبارتند از: مدفوع سفت، اجابت مزاج دردناک، دفعات دفعات کمتر از ۵ بار در هفته و بی اختیاری مدفوع ( اختلال وزیکو روده ای ).
علت بی اختیاری ادرار در نوجوانان
علل جسمی
- عفونت مجاری ادراری
- یبوست
- مشکلات عصبی
- ناهنجاری های مادرزادی
- بیماری های مزمن
- داروها
علل روانی
- استرس
- اضطراب
- افسردگی
- آسیب های روحی
سن کنترل ادرار در کودکان
کنترل ادرار در روز و شب در دختران زودتر رخ می دهد : در سن ۳ سالگی، ۸۴ درصد از دختران و ۵۳ درصد از پسران آموزش توالت روزانه را فرا گرفته اند. یک سال بعد، این ارقام به ترتیب به ۹۸% و ۸۸% می رسد.
بی اختیاری ادرار شبانه، ۱۰ تا ۲۰ درصد از کودکان ۵ ساله را تحت تاثیر قرار می دهد. سپس شیوع آن در طول سال ها کم کم کاهش می یابد و فقط ۱٪ از کودکان ۱۵ ساله را شامل می شود. این نوع بی اختیاری در پسرها دو برابر دختران است.
درمان خانگی بی اختیاری ادرار در کودکان
- شب هایی که کودک دچار شب ادراری می شود را می توان در یک تقویم ثبت کرد. تقویم باید به‌گونه‌ای طراحی شود که شب‌های خشک را برجسته کند (مثلاً با یک برچسب مخصوص زیبا که کودک می‌تواند انتخاب کند)، اما شب‌هایی که کودک دچار شب ادراری می شود را به‌طور منفی برجسته نمی‌کند، بلکه آنها را به سادگی خالی می‌گذارد.
- ابتدا باید به کودکانی که رفتن به توالت را به تعویق می اندازند توضیح داد که بین نگه داشتن ادرار و شب ادراری ارتباطی وجود دارد. سپس باید در زمان های مشخصی به توالت فرستاده شوند.
- اگر علل جسمی شب ادراری رد شده باشد و مشکوک به وجود دلایل روانی باشد، متخصص اطفال ممکن است والدین و کودک را به روانشناس کودک و نوجوان ارجاع دهد. همکاری والدین نیز الزامی است. می توانید اطلاعاتی در مورد تحولات قبلی، حوادث بالقوه استرس زا و تلاش های قبلی برای تحت کنترل درآوردن مشکل ارائه دهید.
برای صحبت با برترین متخصصان کودک می توانید با شماره های ۰۲۱۲۲۳۵۴۲۸۲ و ۰۲۱۸۸۴۲۲۴۹۵ تماس بگیرید.
منبع : بی اختیاری ادرار در کودکان