سندرم کودک تکان خورده چیست | نشانه ها، عوارض و درمان
سندرم کودک تکان خورده (SBS) که آسیب بدرفتاری باسر، سندرم اثر تکان دادن، آسیببه سر یا سندرم سریع یا تکان ناگهانی نیز نامیده می شود یک صدمه مغزی جدی می باشد که از تکان شدید در اطفال یا خردسالان نشأت می گیرد.
سندرم تکان دادن کودک موجب تخریب سلول و عروق خونی مغز کودک شده و مانع از رسیدن اکسیژن کافی به مغز می شود. این سندرم نوعی سوءاستفاده از کودک است که می تواند آسیب های دائم مغزی یا مرگ را به دنبال داشته باشد.
این نوع سندرم قابل پیشگیری است. برای والدینی که مستعد آسیب رساندن به کودک هستند، راهبردهایی وجود دارد. همچنین والدین می توانند دیگر مراقبان یا پرستار کودک را در مورد خطرات سندرم تکان دادن کودک آموزش دهند.
میانگین سنی کودک مبتلا به این سندرم بین ۳ تا ۸ ماه است. سندرم کودک تکان خورده در کودکان زیر ۲ سال شایع تر است، اما می تواند کودکان را تا ۵ سالگی نیز درگیر کند.
سندرم کودک تکان خورده چیست
سندرم کودک تکان داده شده زمانی رخ می دهد که یک نوزاد یا کودک کوچک به شدت تکان می خورد یا سرش به شدت به جسمی مانند تشک، زمین یا دیوار برخورد می کند. سر نوزاد تقریباً ۲۵ درصد وزن کل بدن او را تشکیل می دهد. سر نوزادان نسبت به بدنشان بزرگ و سنگین است و عضلات گردنشان ضعیف است. علاوه بر این، رگ های خونی اطراف مغز نوزادان و کودکان زیر پنج سال نسبت به کودکان بزرگتر و بزرگسالان مستعد پارگی بیش تری قرار دارد.
مطالب مرتبط: سندروم مرگ ناگهانی نوزادان (SIDS)
صدمات دیگری که اساساً قابل توجه نیست مواردی از جمله خونریزی مغزی یا شبکیه چشم، آسیب نخاع مغزی و گردن و شکستگی مهره های کمر، جمجمه و استخوان را در بر می گیرد. همچنین، وجود شواهدی مبتنی بر سوء استفاده قبلی از کودک عادی است. در موارد خفیف سندرم تکان دادن کودک، ممکن است نرمال به نظر برسد اما با گذشت زمان او ممکن است دچار مشکلات سلامتی، یادگیری و رفتاری شود.
عوامل خطر
مواردی که ممکن است خطر این آسیب را افزایش دهد شامل موارد زیر است:
- آزار خانگی یا کودک
- سوء مصرف مواد مخدر یا الکل
- استرس یا مشکلات اجتماعی
علت سندرم کودک تکان خورده
سندرم کودک تکان خورده در اثر تکان دادن نوزاد یا کودک خردسال ایجاد می شود. این کار حتی چند ثانیه می تواند باعث آسیب شود زیرا عضلات گردن آن ها قوی نیست و مغز آن ها هنوز در حال رشد است.
این وضعیت اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که والدین یا سایر مراقبان عصبانی یا ناامید می‌شوند، مانند زمانی که کودک به شدت گریه می کند و والدین نمی دانند برای آرام کردن او چکار کنند.
علائم تکان خوردن مغز نوزاد
علائم و نشانه های سندرم کودک تکان خورده عبارتند از:
- بی قراری یا تحریک پذیری شدید
- مشکل بیدار ماندن
- مشکلات تنفسی
- کم اشتهایی
- لرزش های بدنی
- صرع
- بیهوش شدن یا تشنج ناگهانی
- بد غذا خوردن
- استفراغ
- پوست رنگ پریده یا مایل به آبی
- تشنج
- فلج
- عدم لبخند و ایجاد صدا
- سر یا پیشانی بزرگتر از حد معمول به نظر می رسد.
- کما
موارد خفیف ممکن است علائم فوری یا آسیب قابل توجهی را نشان ندهند، بنابراین مورد توجه متخصصان پزشکی قرار نمی گیرد. اگرچه این موارد ممکن است هرگز تشخیص داده یا گزارش نشوند، اما همچنان می‌توانند باعث آسیب یا عواقب طولانی مدت شوند. اثرات طولانی مدت احتمالی عبارتند از:
- ناتوانی های جسمی و یادگیری
- اختلال بینایی یا نابینایی
- اختلال شنوایی
- ناتوانی های گفتاری
- فلج مغزی
- تشنج
- اختلالات رفتاری
- مرگ
گاهی اوقات، آسیب مغزی ممکن است پیامدهای خود را بر روی بدن خارجی نیز نشان دهد، مانند:
- خونریزی چشم یا گوش
- کبودی های بی دلیل روی صورت
- آسیب به نخاع یا دنده
- شکستگی دنده، جمجمه، پاها یا سایر استخوان ها
علائم ذکر شده ممکن است بلافاصله پس از تکان دادن ظاهر شوند و معمولاً در عرض ۶-۴ ساعت به اوج خود می رسند. علائم و نشانه های زیر ممکن است نشان دهنده سندرم تکان خوردن کودک باشد: تغییر سطح هوشیاری. خواب آلودگی همراه با تحریک پذیری.
علت تکان دادن سر نوزاد به چپ و راست
نوزادان عضلات گردن ضعیفی دارند و نمی توانند وزن سر خود را تحمل کنند. اگر کودک به شدت تکان بخورد، مغز حساس او در داخل جمجمه به جلو و عقب حرکت می کند. این باعث کبودی، تورم و خونریزی می شود.
سندرم کودک تکان خورده معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که والدین یا مراقب کودک به‌دلیل ناامیدی یا عصبانیت شدیداً کودک را تکان می‌دهند، اغلب به این دلیل که کودک گریه خود را متوقف نمی‌کند.
سندرم کودک تکان خورده معمولاً به دلیل افتادن کودک روی زانو یا زمین خوردن های جزئی ایجاد نمی شود.
اگر تکان دادن سر مکرر و طولانی مدت و همراه با علائم زیر در نوزادان و کودکان نوپا باشد، توصیه می کنیم با پزشک اطفال خود مشورت کنید زیرا احتمال وجود اوتیسم وجود دارد:
- عدم پاسخگویی به نام، صدای والدین و خواهر و برادر
- لبخند نمی‌زند، ارتباط برقرار نمی‌کند یا نگاه غیرمعمولی دارد.
- رفتارها و حرکات را با وسواس تکرار می کند.
- پسرفت در مهارت های اکتسابی مانند زبان، کلامی یا اجتماعی
- کوبیدن مکرر و طولانی سر به تخت خواب یا دیوار
تکان دادن سر نوزاد هنگام خواب
چگونه خود را آرام کنید
اگر احساس کردید که دیگر نمی توانید گریه کودک خود را کنترل کنید و احساس می کنید ممکن است به کودک خود آسیب بزنید توقف کنید و از کارهای زیر کمک بگیرید:
- نفس عمیق بکشید.
- چشمان خود را ببندید و به آرامی تا ۱۰ بشمارید.
- کودک خود را به پشت در مکانی امن (تخت، تخت و غیره) قرار دهید، در را ببندید و برای دقایقی به اتاق دیگری بروید.
- هر ۵ تا ۱۰ دقیقه یکبار نوزاد خود را چک کنید.
- با یک دوست قابل اعتماد، یکی از اعضای خانواده یا همسایه تماس بگیرید و در مورد احساسات خود صحبت کنید.
- در صورت امکان کمک بخواهید تا کسی برای مدت کوتاهی مسئولیت را بر عهده بگیرد.
- به موسیقی گوش دهید، تلویزیون تماشا کنید، ورزش کرده یا فقط استراحت کنید.
- تا زمانی که احساس آرامش نکردید، کودک خود را بلند نکنید.
علت تکان دادن سر نوزاد به چپ و راست |تکان دادن سر نوزاد هنگام خواب
- نوزادان ممکن است برای آرام کردن خود، سرش را به پهلو تکان دهد. این می تواند یک تکنیک طبیعی برای آرام کردن خود هنگام خواب باشد. اگر اینگونه باشد درست قبل از خوابیدن کودکتان متوجه این رفتار شوید.
- حرکت سر نوزاد در ماه های اول بخشی از تعامل اجتماعی وی می باشد. در این شرایط هنگامی که کودک هیجان زده است بیش تر سر خود را حرکت می دهد.
- تکان دادن سر می تواند یک روش غیرکلامی برای برقراری ارتباط باشد.
درسندرم کودک تکان خورده حرکت سر به شکل زیر عادی نمی باشد:
- تب، گریه و عفونت گوش میانی
- اوتیسم
- صرع میوکلونیک
- تکان دادن مکرر سر به پهلو هنگام خواب
عوارض سندرم کودک تکان خورده
در بیشتر مواقع، نوزادانی که تحت تاثیر سندرم کودک تکان خورده قرار می گیرند زنده نمی مانند. حتی اگر زنده بمانند، دچار عوارض زیر می‌شوند و باید تا پایان عمر تحت درمان قرار گیرند:
- نابینایی جزئی یا کامل
- مسائل رفتاری
- تاخیر در رشد
- ناتوانی های شناختی
- اختلالات یادگیری
- فلج مغزی
- اختلالات تشنجی
چه زمانی به پزشک مراجعه می کنید
اگر شما تردید دارید که کودکتان با تکان سختی صدمه دیده است فوراً در پی کمک باشید. با پزشکتان ارتباط داشته باشید یا کودکتان را به نزدیکترین اورژانس برسانید. مراقبت های درمانی فوری ممکن است زندگی کودکتان را نجات دهد یا از بروز مشکلات جدی سلامت پیشگیری کند.
متخصصان سلامت قانوناً باید همه موارد مشکوک به کودک آزاری را به مراجع ذیصلاح کشوری گزارش دهند. کودکان عضلات ناحیه گردن ضعیفی دارند و اغلب قدرت تحمل حرکات سر را ندارند. اگر کودک تکان شدیدی خورده است، مغز ظریف او در جمجمه به عقب و جلو می لغزد. این کار موجب خون مردگی، آماس یا تورم و خونریزی مغزی می شود.
سندرم کودک تکان خورده معمولاً وقتی اتفاق می افتد که والد یا مراقب کودک یا طفل را به دلیل ناکامی یا عصبانیت و اغلب به دلیل گریه کردن مداوم کودک به شدت تکان می دهد. این سندروم معمولاً به دلیل افتادن کودک از روی زانو، سقوط های جزیی یا حتی بازی های خشن نیست.
برای والدین و دیگر مراقبان عواملی وجود دارند که ممکن است ریسک ایجاد سندرم کودک تکان خورده را افزایش دهند، از جمله این موارد می توان به نکات زیر اشاره کرد:
- داشتن انتظارات غیرواقعی از کودکان
- جدایی والدین یا والد جوان بی تجربه
- استرس
- خشونت خانوادگی
- مصرف الکل یا سوءمصرف مواد
- تعامل ضعیف با مراقبین
- حرکات غیر طبیعی چشم
- افزایش لرزش سر در هنگام اضطراب
- تلاش برای صدمه زدن به خود
- عدم پاسخ به صداها
- شرایط خانوادگی بی ثبات
- افسردگی
- هر گونه بدرفتاری در گذشته کودک
همچنین مردان نسبت به زنان بیشتر مستعد اعمال سندرم کودک تکان خورده می باشند. فقط چند ثانیه تکان دادن کودکان ممکن است موجب آسیب های مغزی برگشت ناپذیر شود. بسیاری از کودکانی که تحت تأثیر سندرم کودک تکان خورده قرار می گیرند می میرند. نجات یافتگان از سندرم کودک تکان خورده نیز ممکن است در شرایطی مانند زیر نیاز به مراقبت های پزشکی مادام العمر باشند:
- نابینایی دائم یا موقت
- از دست دادن قوه شنوایی
- عقب ماندگی ذهنی
- تأخیر رشدی، مشکلات یادگیری و موارد رفتاری
- اختلالات صرع
- فلج مغزی
مطالب مرتبط: مسئله امنیت نوزادان هنگام خواب
کودکی که دچار این سندرم شده است ممکن است نیاز به بررسی توسط تعدادی از متخصصان پزشکی و نیز متخصصان کودک آزاری داشته باشد. آزمایش های گوناگونی که در ادامه ذکر شده است ممکن است برای کشف صدمات نیاز باشد:
- سی تی اسکن. یک سی تی اسکن از تصاویر از اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر مقطعی از مغز کودک استفاده می کند. این آزمایش به کشف صدمات پایه برای مداخلات ضروری کمک می کند.
- ام آر آی. عکسبرداری ام آر آی از میدان مغناطیسی نیرومند یا امواج رادیویی برای خلق تصاویری با جزئیات کامل از مغز کودک استفاده می کند. به دلیل آنکه انجام ام آر آی برای کودک ناآرام مشکل است، معمولاً دو یا سه روز پس از صدمه انجام می شود.
- بررسی اسکلت بندی. مجموعه ای از اشعه های ایکس اسکلتی که احتمالاً شامل بازو و دستان، پاها، انگشتان، ستون فقرات، دنده ها و جمجمه باشد، ممکن است برای آزمایش چه شکستگی های اتفاقی و چه عمدی به کار برده شوند و شکستگی های قبلی را جستجو و کشف می کنند.
- آزمایش میکروسکوپیOphthalmologicalعارضه های چشمی. آزمایش چشم می تواند خونریزی و دیگر صدمات چشمی را نشان دهد.
- آزمایش های خون. برخی از اختلالات ژنتیکی و متابولیکی مانند اختلالات لخته شدن خون و خونریزی مغزی نیز می توانند نشانه هایی را ردیابی کند که ممکن است شبیه به سندرم کودک تکان خورده به نظر برسد. آزمایش های خون می توانند در پیشگیری از برخی از این شرایط مفید واقع شود.
براساس شدت صدمات یک کودک ممکن است نیاز به نگهداری در بخش های مراقبت ویژه داشته باشد. درمان اضطراری برای کودکی که تکان خورده است ممکن است شامل بررسی وجود علائم حیاتی مانند تأیید تنفس و جراحی برای متوقف کردن خونریزی مغز باشند.
زمانی که گریه کودکتان متوقف نمی شود شما ممکن است هرکاری انجام دهید تا از میزان اشک ریختن و گریه کودکتان بکاهید اما بهتر است کودکتان به تدریج درمان شود.
هیچ چیز تکان شدگی کودک را توجیه نمی کند. فقط چند ثانیه تکان دادن کافی است تا آسیب جبران ناپذیری در مغز کودک ایجاد شود. اگر شما نمی توانید هیجان ها یا استرس والدینی را کنترل کنید در خواست کمک کنید. پزشک کودک شما ممکن است شما را به مشاور یا دیگر مراقبان سلامت روانی ارجاع دهد.
اگر افراد دیگری به شما در مراقبت از کودکتان کمک می کنند خواه پرستار کودک، خواهر و برادرها و خواه پدربزرگ یا مادربزرگ؛ آن ها را از خطرات سندرم کودک تکان خورده آگاه کنید.
آیا درمانی برای سندرم کودک تکان خورده وجود دارد؟
خیر. درمان مناسبی برای کودک تکان خورده در دسترس نیست، اما چند مداخله فوری برای کاهش عواقب بعدی آن وجود دارد که در ادامه بیان شده است:
- اگر مشکوک به آسیب گردن یا ستون فقرات باشد، حتما بلافاصله به دکتر مراجعه کنید.
- فشار قفسه سینه: فشارهای محکم و سریع قفسه سینه ممکن است توسط پزشکان انجام شود تا در صورت بیهوشی یا عدم پاسخ نوزاد، او را به هوش بیاورند.
- تنفس برای نجات: در صورتی که نوزاد هوشیاری خود را از دست بدهد یا در تنفس مشکل پیدا کند، پزشکان از تنفس مصنوعی استفاده می کنند تا کودک را به زندگی برگردانند.
کاهش فشار روی مغز
ممکن است برای کاهش فشار روی مغز ناشی از خونریزی یا تورم به درمان نیاز باشد. این را می توان با:
- دارو
- تخلیه مایع از سر
- جراحی برای برداشتن خون روی مغز یا به ندرت برداشتن بخشی از جمجمه