پرخاشگری کودکان در سنین مختلف کانون مشاوران ایران

پرخاشگری کودکان، علت پرخاشگری کودکان زیر ۳ سال، علت پرخاشگری کودکان ۵ ساله، علت پرخاشگری کودکان ۴ ساله، پرخاشگری در کودکان ۷ ساله، علت پرخاشگری کودکان ۱۰ ساله و سؤالات دیگر والدین در این مقاله توضیح داده شده است. پرخاشگری رفتاری خصومت‌آمیز و غیردوستانه است که در طی آن فرد تمایل دارد به دیگران صدمه و یا آسیب برساند. معمولاً کودکان خیلی سریع ناامید و مأیوس می‌شوند و پرخاشگری را مطابق با سنشان به شیوه‌های متفاوتی نشان می‌دهند. در اینجا دو شیوهٔ پرخاشگری مطرح شده است:

پرخاشگر ابزاری، که شئ محور است.
پرخاشگری خصومت آمیز یا ارتباطی، که شخص محور است.

علائم پرخاشگری کودکان

اگر نشانه های زیر به مرور در فرزندتان دیده می شود، حتما باید از مشاور کمک بگیرید:

اغلب عصبانی است.
بسیار تحریک پذیر یا تکانشی است و در تمرکز کردن مشکل دارد.
به راحتی ناامید می‌شود.
به کودکان یا بزرگسالان دیگر حمله فیزیکی می‌کند.
غالباً مجادله گر یا عبوس است.
در مدرسه عملکرد ضعیفی دارد یا نمی تواند در کلاس درس یا سایر فعالیت‌های سازماندهی شده شرکت کند.
در شرکت در موقعیت های اجتماعی و دوست یابی مشکل دارد.
مدام با اعضای خانواده دعوا می کند و اختیارات والدین را نمی پذیرد.
اغلب مسئولیت رفتار نادرست خود را انکار می کند و دیگران را مقصر می داند.

علت پرخاشگری کودکان زیر ۳ سال

در این دوره سنی، کودکان نسبت به هر شیء که در اطرافشان وجود دارد، احساس مالکیت می‌کنند و فکر می‌کنند تمام لوازم اطرافشان متعلق به آن‌هاست. پرخاشگری در این دوره سنی شیء محور یا ابزاری است و غالباً به‌خاطر به‌دست‌آوردن چیزی رخ می‌دهد. برای درک بهتر شیوه های ابزار پرخاشگری کودکان (از تولد تا سه سالگی) به مثال های زیر توجه کنید:

کودکی را می‌زند تا بیسکویت او را بگیرد.
کودکی را به زمین هل می‌دهد تا با قطارش بازی کند.
عروسک کودک دیگر را به‌زور می‌گیرد.
دوستش را هل می‌دهد تا بتواند کنار پنجره ماشین بنشیند.

علت پرخاشگری کودکان ۴ ساله

تروما، شرایط خانواده و برخی از سبک‌های فرزندپروری (مانند تنبیه شدید و متناقض) احتمال پرخاشگری کودک ۴ ساله را افزایش می‌دهد و باعث اختلال در زندگی او می‌شود. مسائل کنترل خشم کودکان اغلب به این دلیل اتفاق می‌افتد که نمی‌دانند چگونه با ناامیدی یا سایر احساسات ناراحت‌کننده خود کنار بیایند، آن‌ها هنوز مهارت‌هایی را برای حل مشکلات بدون ناراحتی یاد نگرفته‌اند؛ بنابراین ممکن است پرخاشگر شوند.

علت پرخاشگری کودکان ۵ ساله

در این سن، کودکان مهارت‌های شناختی و کلامی را کسب می‌کنند. معمولاً کودکان مهارت‌های جدید را که آموخته‌اند در رفتارهای پرخاشگرانه نیز به کار می‌گیرند. آن‌ها پیامدها و نتایج رفتار پرخاشگرانه را می‌فهمند، بنابراین اگر رفتار پرخاشگرانه به طور مثبت تقویت شود، آن رفتار می‌تواند دائماً تکرار شده یا شدت پیدا کند و یا آنکه آن رفتار هم تکرار شود و هم شدت یابد.

در این دوره سنی، پرخاشگری ابزاری هنوز وجود دارد و علاوه‌برآن پرخاشگری شخص محور نیز می‌شود.
پرخاشگری بیشتر خصومت‌آمیز یا ارتباطی است و هدف آن صدمه‌زدن به فردی دیگر برای کسب تسلط و گرفتن انتقام است.

برای درک بهتر شیوه های ابزار پرخاشگری کودکان سه تا پنج ساله به مثال های زیر توجه کنید:

کودکی، کودک دیگر را با مشت و لگد می‌زند به‌خاطر آنکه، آنچه را که از او می‌خواسته انجام نداده است (مسلط‌شدن).
گوشی هدفون خواهر یا برادرش را خراب می‌کند، چون آن‌ها اجازه نداده‌اند تا سی دی مورد دلخواهش را تماشا کند (انتقام‌جویی).
کودک شروع به بدگویی در مورد کودکی می‌کند که از او می‌ترسد، یا وقتی با او مواجهه می‌شود احساس تهدید می‌کند.

رفتار با کودک پرخاشگر ۶ ساله

طبیعی است که کودکان خردسال گاهی اوقات ضداجتماعی، سرکش، و حتی به‌صورت کلامی پرخاشگر باشند و برای کودکان عصبی تا سن حدود شش‌سالگی نیز گاهی طبیعی است که از نظر فیزیکی پرخاشگر باشند.

پرخاشگری در کودکان ۷ ساله

از مهم‌ترین عوامل پرخاشگری در کودکان می‌توان به بیش‌فعالی اشاره کرد. تکانشگری و تصمیم‌گیری ضعیف می‌تواند منجر به رفتاری شود که به‌عنوان پرخاشگری تعبیر می‌شود. این کودکان معمولاً عواقب اعمال خود را در نظر نمی‌گیرند و ممکن است خود و دیگران را به خطر بی اندازند. یکی از نشانه‌های دیگر پرخاشگری نیز می‌تواند تروما باشد.

مواقعی وجود دارد که پرخاشگری در کودکان یا نوجوانان توسط عوامل استرس‌زا در موقعیت تحریک می‌شود و نشان دهنده بیماری عاطفی است. اما درک این نکته مهم است که این نسبتاً نادر است و وقتی پرخاشگری به طور مکرر شروع به رخ‌دادن می‌کند، می‌تواند یک مشکل عاطفی در حال ظهور باشد.

علت پرخاشگری کودکان ۱۰ ساله

اکثر بچه‌ها گاهی اوقات عصبانی می‌شوند. اما اگر زیاد اتفاق بیفتد، می‌تواند نشانه از یک مشکل باشد، به‌خصوص در کودک بزرگ‌تر از هشت سال خشونت مداوم نشانه یک اختلال شدید است. اگر طغیان برای کودک یا دیگران خطرناک باشد و در خانه و مدرسه مشکل ایجاد کند باید از مشاور کمک بگیرید و این مشکل را شناسایی و درمان کنید.

نحوه برخورد با کودک پرخاشگر

نحوه برخورد با کودک پرخاشگر نی نی سایت اهمیت زیادی دارد و نباید آن را سرسری گرفت. رفتارهای زیر می تواند به کنترل پرخاشگری کودک کمک کند:

۱.نقش خانواده

خانواده نقش اساسی در حفظ سلامت روانی، اجتماعی و جسمانی کودکان و والدین دارند. خانواده اولین و مهم‌ترین بافت اجتماعی را برای رشد انسان فراهم می‌سازد. در جریان رشد طبیعی هر کودک، یک‌رشته تغییرات شناختی، عاطفی و اجتماعی را شاهد هستیم. تقریباً همهٔ کودکان در طول رشد و در جریان سازگاری با این تغییرات، دچار مشکلاتی می‌شوند و استرس و تعارضی را که به دنبال آن می‌آید، می‌تواند به مشکلات رفتاری – عاطفی و یادگیری در آن‌ها بینجامد.

اکثر مشکلات رفتاری کودکان، منعکس‌کننده شرایط پیچیده بین‌فردی اعضای خانواده به‌ویژه والدین است. به‌عبارت‌دیگر؛ وجود مشکلات رفتاری کودک به‌منزلهٔ روابط معیوب اعضای خانواده با یکدیگر است و با روش‌های تربیتی نادرست والدین و تمایلات معیوب آن‌ها با فرزندان ارتباط دارد.

۲. کودکان نیاز به احساس امنیت و دوست داشته شدن دارند

یکی از نیازهای مهم کودکان نیاز به امنیت است. چنانچه کودکان در فضای آرام و توأم با امنیت زندگی کنند در نتیجه با آرامش بیشتری رشد پیدا می‌کنند؛ بنابراین لازم است تا در خانه فضایی آرام و توأم با پذیرش فراهم کنید، تا کودک شما در خارج از خانه کمتر پرخاش کند و دردسرساز باشد.

۳. کودکان از طریق مشاهده می آموزند

کودکان با استفاده از مشاهده و دیدن، رفتارهای مختلفی را می‌آموزند. آن‌ها به‌دقت به رفتار اطرافیان خود توجه می‌کنند و آن‌ها را یاد می‌گیرند. همچنین کودکان با دیدن شخصیت‌هایی که در تلویزیون، ویدئو و سینما نیز رفتارهای مختلفی را مشاهده کرده و آن‌ها را یاد می‌گیرند.

شما به‌عنوان فردی که از کودک نگهداری می‌کنید، وقتی با موقعیت‌های مشکل‌زا روبه‌رو می‌شوید، چه واکنش‌هایی را از خودتان نشان می‌دهید؟ چطور نسبت به همسر، دوستان، همسایه‌ها، و یا دیگر اعضای خانواده برخورد می‌کنید؟ کودکان شیوه و نحوهٔ رفتار شما را مشاهده می‌کنند و همان شیوه‌ها را یاد می‌گیرند . وقتی شما مشکلاتتان را آرام و بدون خشونت حل می‌کنید، کودکتان شیوه صحیح حل مشکلات را می‌آموزد. زمانی که شما با اطرافیانتان در حضور کودک به شیوه‌ای پرخاشگرانه برخورد کنید، او هم یاد می‌گیرد تا مانند شما رفتار کند.

۴. نشان دهید که خشونت مضر و زیان آور است

اگر به رفتارهای کودکان خردسال توجه کنید، متوجه می‌شوید که خشونت روی آن‌ها اثرگذار است. اگر فرزند شما شاهد دعوا و خشونت یکی از اعضای خانواده با بقیه باشد، نباید سریع خود را ببازید، بلکه ابتدا به او اجازه دهید تا درباره خشونت با شما حرف بزند. ممکن است که فرزند شما در مدرسه، همسایگان و یا در تلویزیون نیز موارد مشابهی را ببیند، بنابراین به او اجازه دهید تا دربارهٔ آن رفتارها و احساساتی که نسبت به خشونت‌ورزی پیدا کرده صحبت کند.

بهتر است که برای کودکتان موقعیت‌های آرام توأم با امنیت را ایجاد کنید، تا او نمونه‌های بیشتری از مردم را که با همدیگر به‌صورت دوستانه با هم رفتار می‌کنند و در کارها با هم همکاری می‌کنند را مشاهده کند. تا جایی که می‌توانید سعی کنید که کودک شما کمتر نظاره‌گر افرادی باشند که با خشونت همدیگر را تهدید می‌کنند و کتک‌کاری می‌کنند. لازم است که کودکان شیوه‌های برخورد با مردم و حل تعارضات را به طور صحیح یاد بگیرند و بفهمند که خشونت بهترین شیوه برای به‌دست‌آوردن خواسته‌هایشان نیست.

۵. وقتی کودکان قربانی هستند

متأسفانه، گاهی کودکانمان قربانی خشونت می‌شوند. کودکی که در زندگی مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد، احساس ترس و درد دارد. ممکن است باگذشت زمان اثرات ناشی از بدرفتاری فیزیکی بهبود پیدا کند، اما اثرات مخرب و نامطلوب هیجانات و احساساتی که تجربه کرده می‌تواند در تمام طول زندگی برایش حل نشده باقی بماند.

اگر کودکی را می‌شناسید که مورد سوءاستفاده قرار گرفته یا اگر حدس می‌زنید که شما از او مراقبت می‌کنید، مورد سوءاستفاده و آزار قرار گرفته است؛ بلافاصله در جست‌وجوی کمک باشید، در غیر این صورت ممکن است که وقتی کودک بزرگ شد، تبدیل به یک بزرگ‌سال خشن شود و یا ممکن است درون الگویی قرار گیرد که به طور پی‌درپی قربانی شود.

۶. خودکنترلی را ترویج دهید.

سعی کنید خوب بودن او را ترویج کنید، وقتی رفتار خوبی دارد آن را ستایش کرده و به او توجه کنید. تاکید کنید که خودکنترلی و حل تعارض مهارت هایی هستند که او برای موفقیت و دوست داشتن در دبیرستان و بعد از آن به آن نیاز دارد. اگر او در این مورد مشکل خاصی دارد، ممکن است بخواهید هر بار که موفق شد عصبانیت خود را کنترل کند، با یک رفتار ویژه به او پاداش دهید یا از مشاور کمک بگیرید تا رفتار درست را به فرزند خود یاد دهید.

منبع : پرخاشگری کودکان در سنین مختلف