سوگیری توجه یک پدیده شناختی است که در آن ادراک فرد تحت تأثیر عوامل انتخابی در توجه او قرار می‌گیرد. این سوگیری باعث می‌شود افراد به طور نامتناسبی روی محرک‌ها یا اطلاعات خاصی تمرکز کنند، اغلب آن‌هایی که از نظر احساسی بار شده‌اند یا به افکار یا احساسات فعلی مربوط می‌شوند، در حالی که سایر اطلاعات موجود را نادیده می‌گیرند.

به عنوان مثال، افراد مبتلا به اضطراب ممکن است به طور خودکار روی محرک‌های تهدیدآمیز در محیط خود بیشتر از محرک‌های خنثی تمرکز کنند.

چرا ذهن ما فقط روی یک چیز قفل می کند؟

ذهن ما به دلیل یک پدیده روانشناختی به نام سوگیری توجه، فقط روی یک چیز قفل می‌شود. سوگیری توجه، تمایل ما به جذب و نگهداری نامتناسب توجه توسط محرک‌های خاص، اغلب آنهایی که ارتباط عاطفی قوی یا برجستگی بصری بالایی دارند، به قیمت نادیده گرفتن سایر اطلاعات اطرافمان است. این سوگیری باعث می‌شود که ما به طور انتخابی روی عناصر خاص تمرکز کنیم و در عین حال سایر موارد را فیلتر و نادیده بگیریم.

دلایل این امر ریشه در نحوه پردازش اطلاعات توسط مغز ما دارد. مغز ما دائماً محیط را برای یافتن محرک‌های جدید، مهم یا دارای بار عاطفی اسکن می‌کند و به این محرک‌ها نسبت به جزئیات کم‌اهمیت‌تر اولویت می‌دهد. این توجه انتخابی به ما امکان می‌دهد تا به سرعت به تهدیدات بالقوه یا سیگنال‌های مرتبط با احساسات واکنش نشان دهیم و به بقا و تصمیم‌گیری کمک کنیم. به عنوان مثال، اگر گرسنه هستید، ممکن است توجه شما به سمت نشانه‌های مربوط به غذا منحرف شود. اگر مضطرب هستید، ممکن است توجه شما به طور خودکار روی تهدیدات درک شده متمرکز شود.

سوگیری توجه عمدتاً زیر سطح آگاهی آگاهانه عمل می‌کند و به عنوان یک میانبر ذهنی عمل می‌کند و آنچه را که درک می‌کنیم فیلتر می‌کند تا بتوانیم منابع شناختی محدود خود را بر آنچه در حال حاضر بیشترین اهمیت را دارد متمرکز کنیم.

این سوگیری می‌تواند تحت تأثیر احساسات فعلی، تجربیات گذشته یا اهمیت شخصی قرار گیرد و گاهی اوقات منجر به الگوهای آسیب‌شناختی مشاهده شده در اضطراب یا افسردگی شود، جایی که توجه بیش از حد بر محرک‌های منفی یا تهدیدآمیز متمرکز می‌شود.

آزمایشات و تشخیص اختلال کم توجهی و بیش فعالی

علاوه بر این، سوگیری توجه می‌تواند هم خودکار (پردازش از پایین به بالا که توسط ویژگی‌های محرک هدایت می‌شود) و هم از بالا به پایین (تمرکز هدفمند بر اساس نیات ما) باشد. برای افراد مضطرب، جلب خودکار توجه توسط تهدیدها می‌تواند قوی‌تر باشد، که رها کردن آن را دشوار می‌کند و باعث تمرکز محدود بر اطلاعات مرتبط با ترس می‌شود(منبع)(منبع).

به طور خلاصه، ذهن ما فقط روی یک چیز قفل می‌کند زیرا سوگیری توجه محرک‌های خاصی را که از نظر احساسی برجسته، جدید یا مرتبط با وضعیت فعلی ما هستند، در اولویت قرار می‌دهد و به ما کمک می‌کند تا به طور مؤثر در محیط حرکت کنیم، اما همچنین به طور بالقوه میزان درک ما از دنیای اطرافمان را محدود می‌کند(منبع)(منبع)(منبع).

مثال های روزمره از سوگیری توجه

در اینجا چند نمونه روزمره از سوگیری توجه آورده شده است که نشان می‌دهد چگونه تمرکز ما تمایل دارد روی چیزهای خاص متمرکز شود و چیزهای دیگر را فیلتر کند:

• هنگام گرسنگی، توجه شما بیشتر به نشانه‌های مرتبط با غذا، مانند دیدن یا بوی غذا، جلب می‌شود و تمرکز روی کارهای دیگر را دشوارتر می‌کند.
• افراد سیگاری اغلب به نشانه‌های مرتبط با سیگار کشیدن در محیط خود، مانند دیدن سیگار کشیدن شخص دیگری یا دیدن پاکت‌های سیگار، توجه بیشتری می‌کنند که هوس آنها را تقویت می‌کند.
• اگر در مورد یک ارائه مضطرب هستید، ممکن است به جای اذعان به آمادگی خود، روی احتمال شکست تمرکز کنید و این منجر به تمرکز روی افکار منفی می‌شود.
• در تعاملات اجتماعی، ممکن است بیشتر از تعریف و تمجید، متوجه انتقاد شوید و برداشت خود را از یک مکالمه یا رابطه منحرف کنید.
• هنگام جستجوی چیزی گمشده، مانند کلید، تمایل دارید روی اشیایی که شبیه کلید هستند تمرکز کنید، حتی اگر ربطی به آن نداشته باشند.
• افرادی که اخبار هیجان‌انگیز یا منفی زیادی را دنبال می‌کنند، ممکن است دچار این تصور سوگیرانه شوند که رویدادهای منفی رایج‌تر از واقعیت هستند.
• دانش‌آموزانی که درگیر نمرات هستند، ممکن است تجربه یادگیری گسترده‌تر را نادیده بگیرند و صرفاً بر نمرات آزمون تمرکز کنند که می‌تواند استرس را افزایش دهد.
• در تصمیم‌گیری، معتقدان به چیزی ممکن است بیشتر به رویدادهایی توجه کنند که باورهایشان را تأیید می‌کند و شواهد متناقض را نادیده بگیرند و در تفسیر واقعیت، سوگیری توجهی نشان دهند(منبع)(منبع).

این مثال‌ها نشان می‌دهند که چگونه سوگیری توجهی، آنچه را که در زندگی روزمره متوجه می‌شویم و به یاد می‌آوریم، تحت تأثیر احساسات، نیازها، باورها و تجربیات گذشته، شکل می‌دهد(منبع)(منبع)(منبع).

منبع : سوگیری توجه؛ چرا مغز فقط روی بعضی اطلاعات تمرکز می‌کند؟